terça-feira, 14 de novembro de 2017

Mulheres negras que revolucionaram a NASA

   "Àwọn ẹni olókìkí kọjá àkókò", Àwọn obìnrin dúdú tó ṣe ìyípadà ní NASA.
  "Estrelas Além do Tempo", Mulheres negras que revolucionaram a NASA .                                    







Ibi tí ìsọfúnni yìí ti wá (fonte): https://noticias.uol.com.br/ciencia/ultimas-noticias/redacao/2017/01/13/estrelas-alem-do-tempo-conheca-o-trio-de-cientistas-negras-da-nasa.htm



Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. Indicador de plural.
Ẹni olókìkí, gbajúmọ̀ òṣèré orí ìtàgé, s.  Artista muito famoso.  Estrela de cinema. Atriz que recebe grande destaque no espetáculo que desenvolve. Quem recebe destaque por determinada atividade.
Ilé iṣẹ́ tó ń ṣe sinimá ní Amẹ́ríkà, s. Hollywood,  indústria do cinema nos Estados Unidos. 
Ilé iṣẹ́ tó ń ṣe sinimá ní Nàìjíríà, s. Nollywood, indústria do cinema na Nigéria. É a terceira maior indústria de produção de cinema do mundo.
Ilé iṣẹ́ tó ń ṣe sinimá ní Índíà, s. Bollywood,  indústria do cinema na Índia.
Kọjá, prep. Sobre, além de. 
Kọjá, adv. Atrás, anteriormente.
Kọjá, v. Passar por, atravessar, exceder.
Àkókò, s. Tempo, estação, época.
Obìnrin dúdú, s. Mulher negra.
, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
, adj. Suficiente, bastante.
, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome  e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão.

Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele.

Yi, adj. Persistente, perseverante, tenaz.
Yi, v. Ser elástico. Ser duro, ser resistente, ser difícil.
Yí, yìí, pron. dem. Este, esse, esta, essa, isto, isso. Forma reduzida de èyí. Quando o nome é seguido de um adjetivo, o pronome é colocado por último. Aṣọ titun yìí - Essa roupa nova.
, s. Virar, rolar, rodar. Mudar, trocar. Resolver. 
Yí padà, yípòpadà, v. Virar para o outro lado no sentido de mudar, ser convertido.
Dá sí, gbà là, gbà sílẹ̀, gbà lélẹ̀, v. Salvar.
Pàrọ̀, yípadà, ṣe pàṣípàrọ̀, ṣe àtúnṣe, v. Mudar.
Ṣe ìyípadà, v. Fazer mudança.
Di, v. Tornar-se , vir a ser. Ir direto. 
Di, prep Até. Quando indica tempo ou período, é antecedida por títí. Mo ṣiṣẹ́ títí di agogo mẹ́rin - Eu trabalhei até às 16h. Se indica indica de um período para outro, é antecedida por láti. Mo sùn láti aago kan di aago méjì lójojúmọ́ - Eu durmo  de 13h até  as 14h diariamente.

L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.

Ilé-iṣẹ́ Ìmójútó Ìrìnlófurufú àti Òfurufú Orílẹ̀-èdè Amẹ́rííà, s. NASA (sigla em inglês de National Aeronautics and Space Administration – Administração Nacional da Aeronáutica e Espaço) 

Nenhum comentário:

Postar um comentário