quarta-feira, 20 de dezembro de 2017

Papai Noel golpista


Ẹ kú ọdún Kérésìmesì! Ẹ kú iyedún! 
Feliz Natal! Boas Festas!

Àwọn ẹ̀bùn ti Bàbá Kérésì nírẹ́jẹ.
Os presentes do papai Noel golpista.



A imagem pode conter: 1 pessoa, texto


Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).



Bàbá, baba, s. Pai, mestre.
Kérésìmesì, kérésì, s. Natal.
Bàbá Kérésì, s. Papai Noel. Ìyẹn bàbá oníkùn gbẹ̀ǹdù, onírùngbọ̀n funfun, tó máa ń wọ aṣọ tó pupa fòò - Aquele pai obeso, dono de uma barba branca, que  usa vermelho brilhante.
, pron. pess.Vocês. Forma alternativa de ẹ̀yin.É usado para demonstrar respeito quando se dirige a um senhor ou senhora, em qualquer tipo de expressão.
Ku, v. Peneirar.
Ku, adv. Inesperadamente, repentinamente. Ó kàn mí ku - Ele me atingiu inesperadamente.
Ku, adj. Tolo, embotado.
, v. Sobrar, restar. Permanecer, sobreviver. Apressar-se. Soprar. Usado em composição de palavras, significa errar, falhar, fracassar Ó bákù - Ele fracassou. Ó kùnà - Ele é malsucedido.
, part. Usada ente duas palavras repetidas para dar sentido demau significado. Ìsọ (conversa) ⇒ ìsọkúsọ (conversa inútil). Ìwà (caráter) ⇒ ìwàkúwà (mau-caráter).
, v. Morrer, estar inativo, ser impotente.  Faltar. Equivaler, significar.
, v. Desejar tudo de bom, querer tudo de bom naquela oportunidade. ( em frases que denotam comprimento). Nesse caso, a palavra kú seria a contração de Kí i. Exemplos: Ẹ kú alẹ́, ẹ káalẹ́ (boa-noite). Ẹ kú àbọ̀, ẹ káàbọ̀ (seja bem-vindo). Ẹ kú ọ̀sán, ẹ káàsán (boa-tarde). Ẹ kú orí're (congratulações pela sua boa sorte). Ẹ kú ìyẹ̀dún (congratulações pelo seu aniversário). Òo... é a resposta a todos os cumprimentos.
, v. Verbo imperativo usado com outras palavras para saudar a pessoa.
Kú àbọ̀, káàbọ̀, adj. Bem-vindo.
Ẹ kú, Exp. Inicia uma forma de cumprimento, desejando tudo de bom a uma ou várias pessoas.
Ẹ kú ọdún titun!, expr. Feliz ano novo!
Ayẹyẹ, s. Celebração.
Àjọ̀dún, s. Festival.
Ọjọ́, ijọ́, s. Dia.
Ìbí, s. Nascimento. Pergunta, questão.
Ọjọ́ ìbí Jésù Kristi, s. Dia do nascimento de Jesus Cristo.
Kérésìmesì, kérésì, s. Natal.
Bàbá Kérésì, s. Papai Noel. Ìyẹn bàbá oníkùn gbẹ̀ǹdù, onírùngbọ̀n funfun, tó máa ń wọ aṣọ tó pupa fòò - Aquele pai obeso, dono de uma barba branca, que  usa vermelho brilhante.
Ọdún, s. Ano, estação, período próximo das festividades anuais.
Titun, tuntun, adj. Novo, fresco, recente.
Ìyèdún, iyedún, s. Passagem de ano.
, conj. pré-v.  E, além disso, também. Liga sentenças, porém, não liga substantivos; nesse caso, usar " àti". É posicionado depois do sujeito e antes do verbo.
Àti, Conj. E. Usada entre dois nomes, mas não liga verbos.

, prep. Para, em direção a. Indica movimento direcional.
, adv. Exatamente, indica uma situação exata e pontual.
, adv. Usado no fim de uma frase afirmativa a fim de indicar adição um pouco mais da conta. Mo fẹ́ jẹun sí - Eu quero comer mais.
, part. Usada entre duas palavras repetidas para dar o sentido de lá e cá. Ìlúsílú - de cidade em cidade.
, v. Forma negativa do verbo wà (existir, haver, estar). É precedido por kò. Kò sí ewu - Não há perigo.
Kò sí, v. Forma negativa do verbo wà (estar, existir, haver). Kò sí owó kò sí orò - sem dinheiro não há obrigação.

Ti lọ, adj. Desaparecido.
, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular.
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?.
Tìti, adv. Tremendamente, violentamente.
Títí, adv. Continuamente, constantemente.
Títí, prep. Até.
Tìtì, adv. Tremulamente, balançadamente.
Títì, adj. Trancado, que deve ser empurrado, fechado.
Títì, ọ̀nà, s. Via pública, rua, passagem.
Ti... ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - Ambos, eu e minha esposa.
Títi-àiyé, adv. Eternamente.
Títí dé, prep. Até. (referindo-se a um local ou espaço).
Títí di, prep. Até. (referindo-se a período de tempo).
Títí  láé, títí láí, adv. Perpetuamente, para sempre, definitivamente.
Títilọ, adv. Continuadamente, assim por diante.

Ń, v. Estar. Indicador de  gerúndio.
Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
L', pref. No.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.

Ilẹ̀, s. Terra, solo, chão.

Jẹ, v. Comer, consumir alimento. Ser devedor. Ganhar na loteria, ganhar dinheiro, vencer. Ascender a um título, a um cargo.. Experimentar algo agradável ou desagradável.
Jẹ́, v. Ser. Concordar, permitir, admitir, arriscar-se a um empreendimento. Ser feito de, envolver. Responder, replicar. Chamar-se. ser chamado.
Jẹ̀, v. Jogar algo ao redor. Pastar.

Jésù Krístì, s. Jesus Cristo.
Jésù, s. Jesus.
Ìṣeọ̀rọ̀ Krístì, s. Cristologia.
A, àwa, pron. pess. Nós.
A, pref. Adicionado ao verbo para formar substantivos, geralmente concretos, com algumas exceões, Ta- queimar; ata - pimenta.
A, pref. Para dar forma equivalente a Ẹni tí - a pessoa que, aquele que. Em provérbios, poesias e enigmas etc., é impessoal e tem sentido de pessoa, na forma passiva.
Á, part. v.  Forma alternativa para fazer o tempo futuro dos verbos. Á (com significado de ir). Mà á jẹ ẹ̀bà - Eu vou comer pirão de mandioca.
A, á, pron. da terceira pessoa do singular, representado pela repetição da vogal final do verbo. Os demais pronomes possuem formas definidas. Este procedimento é conhecido como o caso objetivo da 3ª pessoa. Ó bá - Ele ajudou; Ó bá a - Ele a ajudou.

Bí ...bá ti, adv. Tanto tempo quanto, como, quando.
, prep. Como, da mesma forma que.
, v. 1. Perguntar, indagar de alguém, comunicar. Também usado para formar frases interrogativas; nesse caso, é posicionado no fim da frase. 2. Entregar, distribuir. 3. Gerar, dar nascimento a. 4. Estar zangado, aborrecer.

, conj. v. aux. Se. Indica uma condição.

Ìwọ, o, pron. Você.
O, ò, pref. Adicionado ao verbo para formar substantivos que indicam alguém que faz.
O, òo, part. adv. 1. Forma frases exlamativas para ênfase. Ó ti dé o! - Ele já chegou! 2. A forma òo é usada para responder a uma saudação, caso não exista outra estabelecida, ou para concordância diante de uma outra expressão. Ẹ káalẹ́ o - Boa-noite; Òo (respondendo).
Ó, pron. pess. Ele, ela.

Ẹ̀bùn, s. Presente, prêmio. Àwọn Ẹlẹ́bùn Nobel nínú Físíksì - Laureados com o Nobel de Física; Ẹ̀bùn Akadẹ́mì Obìnrin Òṣeré Dídárajùlọ - Oscar de melhor atriz principal. 
Èrè, s. Lucro, vantagem.
Àwọn ààrẹ, s. Presidentes.
Igbákejì Ààrẹ, s. Vice-presidente.
Ilé-ẹjọ́ Gígajùlọ, s. Supremo Tribunal Federal (STF).
Aṣàkóso ìdájọ́, s. Ministro da Justiça.
Àwọn onídàájọ́, s. Juízes.
Ìbùjókó aṣòfin ti olóko ní Kọ́ngrésì Onítọmọorílẹ̀-èdè (Ilé Aṣòfin Àgbà àti Ilé Aṣòfin Kéreré), s.  Bancada ruralista no congresso nacional (Senado e Câmara dos Deputados).
Ẹgbẹ́ ọmọ-ogun ti oko aṣòdì sí ọmọ-ìbílẹ̀, s. Milícia rural anti-indígena.
Àwọn amúnisìn tipátipá, s.Totalitários ( Facistas, nazistas, neonazistas, hitleristas).

Ìjọba Násì, s. Nazismo.
Ẹgbẹ́ àwọn Òṣìṣẹ́ Sósíálístì Tọmọorílẹ̀-èdè Jẹ́mánì, s. Partido Nacional Socialista dos Trabalhadores Alemães.
Ìjọba Aláṣẹ Oníkùmọ̀, s. Facismo.
Ọlọ́pàá, s. Polícia.
Àwọn ológun, s. Militares.
Ọ̀dáràn, apànìà, apani, s. Criminoso, assassino, malfeitor, culpado, matador.
Olóko, s. Ruralista, fazendeiro, latifundiário.
Àwọn bálẹ̀, s. Prefeitos.
Àwọn aṣòfin ìlú, s. Vereadores.
Àwọn gómìnà, s. Governadores.

Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.
Wọn, pron. poss. Deles, delas.
Àwọn, wọ́n, pron. pess. Eles, elas. Indicador de plural.

Ọ̀tẹ̀, s. Conspiração, revolta, rebelião.
Lẹ́tàn, adj.  Fraudulento, falso, ilusório, enganador. 
Nírẹ́jẹ, adj. Enganador, trapaceiro,  golpista, ardiloso.
Ìdìtẹ̀ gbàjọba, s. Golpe de Estado.
Olùṣe ìdìtẹ̀ gbàjọba, s. Golpista.

Nenhum comentário:

Postar um comentário