segunda-feira, 24 de julho de 2017

Um golpista vampiro na presidência do Brasil

                                                           
Ìdìtẹ̀ gbàjọba ńṣe pípa ẹ̀yà ìran run ní'lẹ̀ Bràsíl.
Golpe faz a limpeza racial no Brasil.



Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário)
Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).

Ìdìtẹ̀ gbàjọba, s. Golpe de Estado.
Olùṣe ìdìtẹ̀ gbàjọba, s. Golpista.
Ṣe, v. Fazer, causar, desempenhar. Ser.
Olùṣe, s. Aquele que faz.
Ìmọtótó, s. Limpeza. 
Rògbòdìyàn, s. Crise, revolta.
Ìpẹ̀yàrun, pípa ẹ̀yà run, s. Genocídio. Ogun kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà wábi gbà ní kọ́sófò - Fim dos conlitos étnicos em kosovo.
Pípa ẹ̀yà ìran run, s. Limpeza étnica.
Ń, v. Estar. Indicador de  gerúndio.
Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
Ilẹ̀ Bràsíl, Bràsíl, s. Brasil, Pindorama.
, prep. No, na, em.
Ilẹ̀, s. Terra, solo, chão.
Fanpaya, àǹjọ̀nnú, s. Vampiro.
Ààrẹ, s. Presidente. 


Jean Wyllys

Àwọn ìbéèrè fún Aṣòfin àpapọ̀ Jean Wyllys. 
Perguntas para o Deputado Federal Jean Wyllys.                                                  




Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. Indicador de plural. Ìhalẹ̀mọ́ni, s Ameaça, provocação 
Ìbéèrè, s. Pergunta, interrogatório, indagação, questionamento.
Aṣòfin àpapọ̀, s. Deputado Federal.
Aṣòfin ti Ìpínlẹ̀, s. Deputado estadual.
Aṣòfin ìlú, s. Vereador.
Pẹ̀lú, prep. Com, junto com.
Pẹ̀lú, adv. Também.
Pẹ̀lú, v. Estar em companhia de, acompanhar.
Pẹ̀lú, conj. E. Liga substantivos, mas não liga verbos.
Fún, prep. Para, em nome de (indica uma intenção pretendida para alguém).
Fún, v. Dar. Espremer, apertar, extrair. Espalhar, desperdiçar, empurrar para os outros. Espirrar, assoar.
Fun, v. Ser branco. Soprar, ventar.
Àpapọ̀, s. Soma, total, combinação, ato de unir, de juntar, federal.

Consciência negra

Ó fi àpẹẹrẹ tó tayọ lélẹ̀ tó bá dọ̀rọ̀ ká nífẹ̀ẹ́ orílẹ̀ Áfríkà pẹ̀lú gbogbo ọkàn wa, gbogbo ẹ̀mí wa, gbogbo èrò-inú wa àti gbogbo okun wa. 
Ele estabeleceu um excelente exemplo quando se trata de amor ao continente africano com toda mente, coração, alma e força.



Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Ó, pron. pess. Ele, ela.
Fi, part. Usada como verbo simples, como parte de um verbo composto e para ênfase na composição de frases. Díẹ̀díẹ̀ ni ọjà fi nkún - Pouco a pouco o mercado encheu.
Fi, v. 1. Pôr, colocar. É muito usado na composição de frases. 2. Usar, tomar, pegar para fazer. 3. Dar, oferecer. 4. Deixar de lado, desistir, abandonar. 5. Secar alguma coisa expondo-a ao calor.
Fi, prep. Com, para. Antecede os substantivos que indicam o uso de instrumentos, meios e ingredientes materiais. Ó fi òkúta fọ́ dígí - Ele quebrou o espelho com uma pedra.
, v. Balançar, oscilar, ser instável, rodopiar. Ó fì apá mi - Ele balançou meu braço.
, v. Levar para fazer.
Àpẹẹrẹ, s. Exemplo, padrão.
, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
, adj. Suficiente, bastante.
, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome  e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão.
Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele.
Tayò, v. Jogar o jogo de ayò.
Tayọ, v. Ir além de, ultrapassar, superar, projetar, exceder.
Lélẹ̀, adv. Abaixo, sobre o chão. 
, v. Acompanhar, ajudar. Alcançar, ultrapassar, perseguir. Encontrar, atingir.
Di, v. Tornar-se, vir a ser. Ir direto. Ensurdecer. Cultivar.
Di, prep. Até. Quando indica tempo ou período, é antecedida por títí. Mo ṣiṣẹ́ títí di agogo mẹ́rin - Eu trabalhei até as 16 h. Se indica de um período para outro, é antecedida por láti. Mo sùn láti aago kan di  aago méji lójojúmọ́ - Eu durmo de 13h até as 14h diariamente.
Ọ̀rọ̀, s. Palavras, texto, assunto, expressão. Àpẹẹrẹ tó tayọ lélẹ̀ tó bá dọ̀rọ̀ (se trata) ká nífẹ̀ẹ́ - Um excelente exemplo quando se trata de amor.
, v. Enrolar, envolver, enlaçar, en volta de. Colher, ceifar, arrancar. Recolher, dobrar. Parar de. Ser o último, derradeiro. Estar torcido, escurvado. Dar corda num relógio.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.
Ìfẹ́, s Amor, desejo, cordialidade, afeição, simpatia.
Orílẹ̀, s. Continente. Nome que denota um grupo de origem ou clã.
Áfríkà, s. África.
Pẹ̀lú, prep. Com, junto com.
Pẹ̀lú, adv. Também.
Pẹ̀lú, v. Estar em companhia de, acompanhar.
Pẹ̀lú, conj. E. Liga substantivos, mas não liga verbos.
, v. Vir. Procurar por, buscar, vasculhar. Tremer de nervoso. Dividir, partir em pequenos pedaços.
, v. Ser, haver, existir, estar.
, V. Cavar. Remar, dirigir. Abraçar, prender, apertar . Monopolizar.
Wà, àwa, pron. pess. Você.
Wa, pron. oblíquo. Nos, conosco. Possui função reflexiva e é posicionado depois de verbo e preposição.
Wa, pron. poss. Nosso, nossa.
Gbogbo, adj. Todo, toda, todos, todas.
Ọkàn, s. Coração, espírito, consciência. Ânimo exterior , representado pelo coração. É a base da emoção e da energia psíquica. Egúngún (eégún, égún) é a alma forte do corpo físico (espírito ancestral) que se manifesta em rituais específicos. 
Ẹ̀mí, s. Alma. vida representada pela respiração. 
Iwin, s. Ânimo interior. Espírito, fantasma, fada.  
Èrò-inú, s. Mente, alma.
Okun, s. Força, vigor, energia. 



domingo, 23 de julho de 2017

Higiene

Ìmọtótó ló lè ṣẹ́gun àrun o.
A limpeza pode vencer a doença!.

Ìmọtótó ilé ( Limpeza da casa).
Ìmọtótó ara ( Limpeza do corpo).
Ìmọtótó aṣọ ( Limpeza da roupa).
Ìmọtóto ouńjẹ (Limpeza da comida).

Ìmọtótó ló lè ṣẹ́gun àrun o

Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário)
Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).



L', pref. No.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.
Ó, pron. pess. Ele, ela.
, v. tranquilizar-se.
, v. aux. Poder físico ou intelectual. Mo lè gun ẹṣin - Eu posso montar a cavalo. Tendência para uma ocorrência. Dever, precisar. 
Ṣẹ́gun, v. Vencer.
Àrùn, s. Doença.
O, òo, part. adv. 1. Forma frases exlamativas para ênfase. Ó ti dé o! - Ele já chegou! 2. A forma òo é usada para responder a uma saudação, caso não exista outra estabelecida, ou para concordância diante de uma outra expressão. Ẹ káalẹ́ o - Boa-noite; Òo (respondendo).
Ouńjẹ, ońjẹ, s. Comida.

Exu

A pàdé lọ́ọ̀na, ẹ mo júbà òjíṣẹ́, àwa ṣe awo, àwa ṣe awo, àwa e awo. Mo júbà òjíṣẹ́.

Resultado de imagem para Laroye



Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário)
Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).

Ọlọ́ọ̀na, s. Senhor dos caminhos.
Pàdé, v. Encontrar com, vir junto.
Ẹ̀nyin, ẹ̀yin, ẹ, pron. pess. Vocês, vós.
Mo, pron. pess. Eu
Júbà, v. Considerar, estimar, admitir como superior.
Òjíṣẹ́, s. Mensageiro, criado.
Àwa, a, pron. Nós.
e, v. Fazer, agir, causar, ser.
Awo, s. Mistério, plano, segredo, culto.