domingo, 26 de junho de 2022

- Tropa de Choque fuzila jovens Guarani Kaiowá em Amambai, MS


Nítorí àwọ̀ ara àti ìpilẹ̀ ẹ̀yà-ìran, àwọn ọlọ́pàá apaná ìjọ̀ngbọ̀n ti yìnbọn pa àwọn Ọmọ Ìbílẹ̀ Bràsíl.

Indígenas do Brasil foram fuzilados pela tropa de choque por causa de sua cor de pele e origem étnica.


Àwùjọ àwọn alátìlẹ́yìn (grupo de apoiadores): àwọn ọ̀daràn (criminosos, malfeitores), àwọn apànìà, àwọn apani (assassinos), àwọn ọkùnrin oníbọn (pistoleiros), àwọn apániláyà (terroristas), àwọn ọlọ́pàá (policiais), àwọn adánilóró (torturadores), àwọn tó ní ilẹ̀ ńláńlá, àwọn tó ní ilẹ̀ púpọ̀ (latifundiários), àwọn àgbẹ̀ aládàá ńlá (grandes fazendeiros), àwọn àgbẹ̀ ọlọ́sìn ẹran (pecuaristas, criadores de gado), àwọn ẹgbẹ́ ọmọ ogun Násì (exércitos nazistas), Àjọ Ọlọ́pàá Ọ̀tẹlẹ̀múyẹ́ ti ìjọba Násì (Gestapo, polícia secreta nazista),àwọn Ìjọba Násì (governos nazistas), àwọn afáríkodoro (skinheads), ẹgbẹ́ ọmọ ìta tí wọ́n ń pè ní afáríkodoro (grupo chamado skinhead), ẹgbẹ́ àwọn afáríkodoro alátakò ìjọba násì (skinheads neonazistas), àwọn ọmọlẹ́hìn Bolsonaro (bolsomínion, seguidor de Bolsonaro, eleitor de bolsonaro), àwọn olùṣọ́ àgùntàn agbo Ọlọ́run (pastores do rebanho de Deus), àwọn pásítọ̀ tó jẹ́ ẹlẹ́tàn (pastores trambiqueiro), àwọn pásítọ̀ ajíhìnrere (pastores evangélicos), béélísébúbù (belzebu), sátánì (satã), bìlísì (diabo), Lúsíférì (Lúcifer), àwọn àbìlíì (Iblis, diabos, demônios), àwọn áńgẹ́lì burúkú tó ti tẹ́ (anjos decaídos, anjos maus), àwọn ẹ̀mí búburú (espíritos malignos), àwọn tí ń bẹ nídìí òkùnkùn ayé (aqueles que estão nas trevas do mundo), àwọn ọ̀daràn amòòkùnjalè (criminosos do submundo), àwọn adájọ́ bíbàjẹ́ (juízes corruptos), àwọn ológun (militares), iṣẹ́ àgbẹ̀ tó ti di iṣẹ́ òwò (agronegócio)àwọn ológun tí wọ́n kó ìbọn lọ́wọ́ (milicianos armados), àwọn aṣòfin (legisladores, deputados), àwọn aṣòfin àgbà (senadores), ààrẹ (presidente), igbákejì ààrẹ (vice-presidente), àwọn òṣìkàpànìyàn àti àwọn òǹrorò onínúnibíni (genocidas e perseguidores cruéis), àwọn ẹgbẹ́ aláṣẹ bóofẹ́bóokọ̀ (partidos de extrema direita), àwọn ẹgbẹ́ ìkórìíra (grupos de ódio), àwọn aláṣẹ bóofẹ́bóokọ̀ ti ìjọba aláṣẹ oníkùmọ̀ àti násì (ditadores fascistas e nazistas), ẹgbẹ́ ọmọ ogun ìjọba aláṣẹ oníkùmọ̀ (tropas fascistas), àwọn aláṣẹ oníkùmọ̀ (fascistas), àwọn ọ̀gágun (generais), àwọn oníṣòwò (empresários), àwọn ènìyàn aláìṣèfẹ́ Ọlọ́run (pessoas ímpias), àwọn aláìfẹ́irúẹ̀dáọmọẹnìkéjì, àwọn elérò ẹ̀yà-tèmi-lọ̀gá (racistas),  ọ̀pọ̀ èèyàn burúkú tó ti tẹ́ (muitas pessoas decaídas, muitas pessoas más), àwọn oníṣòwò bòńbàtà (capitalistas), àwọn oníṣòwò elérè àjẹpajúdé (exploradores comerciais), àwọn aṣíwájú òṣèlú (líderes políticos), àwọn afipá-báni-lòpọ̀ (estupradores), àwọn adingunjalè náà, àwọn olè (assaltantes, ladrões), àwọn ọkùnrin oníwà ìbàjẹ́ (homens corruptos), àwọn tí ń la ọ̀nà (construtores de estradas), àwọn agégẹdú (madereiros), àwọn awakùsà (garimpeiros) àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ etc.) 

Tó o bá fẹ́ ìsọfúnni síwájú sí i - Se você precisar de mais informações:

https://anovademocracia.com.br/noticias/17748-chacina-em-amambai-pm-e-pistoleiros-executam-jovens-guarani-kaiowa


Ọ̀wọ́ ọ̀rọ̀ tó wà nínú èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa lò, àkójọ ọ̀rọ̀ tí ò ń lò lójoojúmọ́, àwọn àkànlò ọ̀rọ̀, àwọn àkànlò èdè, ọ̀rọ̀ tó máa ń sọ, àkànlò èdè lọ́nà tó gún régé (vocabulário).


Nwọ́n, pron. pess. Eles, elas. Expressa uma ação que não é creditada a nenhuma pessoa em particular.

Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. É também usado como partícula para formar o plural do substantivo; neste caso, é posicionado antes do substantivo.

Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.

Wọn, pron. poss. Deles, delas.

Kí nìdíloc.adv. Por que. Kí nìdí tá a fi  ń kọ́ àwọn Gbọ̀ngàn Ìjọba, báwo la sì ṣe ń kọ́ wọn? - Por que e como os Salões do Reino são construídos?
Nítorí, nítorítí, nítorípéconj. Porque, por causa. Mo nà á nítorí tí ó purọ́ - Eu  bati nele porque ele mentiu. Nítorí ilẹ̀ ṣú púpọ̀ a kò lè rí ọ - Porque estava muito escuro nós não pudemos ver você.
Nítorí kíni, adv. interrog. Por quê, por qual razão.
Básí, adv. Por quê? como?
Èéhaṣe, èéhatiṣeadv. interrog. Por quê?, como é?
Ìdí, s. Razão, causa, motivo, porquê.
Níti, prep. e conj. Conforme, consoante a, acerca de, naquele.
Níti gidi, adv. De fato, realmente.
Nítorí èyí, adv. Por causa disso.
Nítorínáà, conj. e adv. Desse modo, assim, por isso, então.
Nítorí tani, adv. interrog. Por quem.

Àwọ̀ ara, s. Cor da pele.

, ( conj. pré-v.). E, além disso, também. Liga sentenças, porém, não liga substantivos; nesse caso, usar " àti". É posicionado depois do sujeito e antes do verbo.
Ti, àti, conj. E.
Àti, Conj. E. Usada entre dois nomes, mas não liga verbos. 
Pẹ̀lú, conj. E. Liga substantivos, mas não liga verbos.
Pẹ̀lú, prep. Com, junto com.
Pẹ̀lú, adv. Também.
Pẹ̀lú, v. Estar em companhia de, acompanhar.
Òun, ó, pron. pess. Ele, ela.
Òun, on, Conj. E. Geralmente usada com nomes de pessoas. Òjó on Àjàdí - Ojô e Ajadi.
Oun, ohun, s. Coisa, algo.
Oùn, ohùn, s. Voz.
Tìrẹ, rẹ, ẹ, pron. poss. Teu, seu, sua, de você.

Tirẹ̀, tiẹ̀, rẹ̀, ẹ̀, pron. poss. Dele, dela.

Ìpilẹ̀ ẹ̀yà-ìran, s. Origem étnica.

Àwọn ará Bràsíl ti ẹ̀yà Ámẹ́ríńdíà Guaraní, s. Indígenas guarani do Brasil.

Ilẹ̀ Bràsíl, Bràsíl, Bìràsílì, Brasíì, s. Brasil, Pindorama. 

Orílẹ̀-èdè Olómìnira Aparapọ̀ ilẹ̀ Bràsíl, s.  República Federativa do Brasil.

Ọmọlẹ́hìn Bolsonaro, s. Bolsomínion, seguidor de Bolsonaro, eleitor de bolsonaro. Sujeito burro, ignorante, mal intencionado, autoritário, extremista, preconceituoso, homofóbico, misógino, racista, xenofóbico e que faz discurso de ódio contra minorias na internet. É apoiador de torturadores, de ditadores e ditaduras militares. A maioria deles acredita que hidroxicloroquina e uso de ozônio pelo ânus pode curar paciente com Covid-19. Também acredita na terra plana, no geocentrismo e no cristonazifascismo. 

Ará, s. Parente, habitante de um lugar, um conhecido, irmandade. Orílẹ̀-èdè Olómìnira àwọn Ará ilẹ̀ Ṣáínà - República Popular da China.

Orílẹ̀-èdè Olómìnira, s. Republica.

Ìpínlẹ̀, orílẹ̀-èdè, s. Estado.
Àgbègbè, s. Território, enclave. Àgbègbè tó kẹ́yìn níbi tí àwọn Mùsùlùmí ń gbé ní orílẹ̀-èdè Sípéènì - Último enclave mouro na Espanha.

Ìpínlẹ̀, s. Fronteira, demarcação, limite entre duas cidades, Estado ( SP, RJ).
Orílẹ̀, s. Nome que denota um grupo de origem ou clã.
Ilẹ̀, s. Terra, solo, chão. 
Orílẹ̀-èdè, s. Estado, nação.
Ìlú, s. Cidade, terra, , região, país.
Ìlù, s. Tambor, um tipo de toque de atabaque.
Ìlù, s. Atabaque, tambor.
Ìlu, s. Verruma, perfurante.
Ìlú etí, s. Tímpano.
Èdè, s. Idioma, língua, dialeto.
Ọ̀daràn, s. Criminoso, malfeitor.
Ẹnì kan tó kàn fẹ́ràn àtimáa gbẹ̀mí èèyàn, s. Alguém que só quer matar, psicopata.
Àwọn ọkùnrin oníbọn, s. Pistoleiros.
Oníbọn, s. Pistoleiro.
Àwọn ọlọ́pàá, s. Policiais.
Àwọn ọlọ́pàá apaná ìjọ̀ngbọ̀n, s. Tropas de choque.
Àwọn apániláyà, s. Terroristas.

Àwọn jàǹdùkú olóṣèlú àti ẹgbẹ́ àwọn apániláyà, s. Extremistas políticos e grupos terroristas. 

Alárùn ọpọlọ, s. Doente mental 

Ìgbìmọ̀ Ààbò fún Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀-Èdè, s. Conselho de Segurança das Nações Unidas.

Ẹni Ìgbàgbé nígbà Ìjọba Násì, s. Esquecido durante a era nazista.

Àwọn àgbẹ̀ Àmẹ́ríńdíà, s. Agricultores ameríndios.

Ti lọ, adj. Desaparecido.
, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular.
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?.
Tìti, adv. Tremendamente, violentamente.
Títí, adv. Continuamente, constantemente.
Títí, prep. Até.
Tìtì, adv. Tremulamente, balançadamente.
Títì, adj. Trancado, que deve ser empurrado, fechado.
Títì, ọ̀nà, s. Via pública, rua, passagem.
Ti... ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - Ambos, eu e minha esposa.
Títi-àiyé, adv. Eternamente.
Títí dé, prep. Até. (referindo-se a um local ou espaço).
Títí di, prep. Até. (referindo-se a período de tempo).
Títí  láé, títí láí, adv. Perpetuamente, para sempre, definitivamente.
Títilọ, adv. Continuadamente, assim por diante.

, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
, adj. Suficiente, bastante.
, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome  e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão.
Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele. 

Ń, v. Estar. Indicador de  gerúndio.

Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
L', pref. No.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.

, v. Vir. Procurar por, buscar, vasculhar. Tremer de nervoso. Dividir, partir em pequenos pedaços.
, v. Ser, haver, existir, estar.
, V. Cavar. Remar, dirigir. Abraçar, prender, apertar . Monopolizar.
, àwa, pron. pess. Você.
Wa, pron. oblíquo. Nos, conosco. Possui função reflexiva e é posicionado depois de verbo e preposição.
Wa, pron. poss. Nosso, nossa.

Yìnbọn, v. Disparar uma arma.

Pa, v. Extinguir, liquidar, dar fim, matar, liquidar, assassinar. Fazer sentir, fazer sofrer. Esfregar, massagear, friccionar. Amalgamar, juntar, misturar. Relatar, contar, expressar. Ser habilidoso, ser jeitoso. Chocar ovos. Cortar, tirar casca de uma árvore. Cortar inhame, cabaça ou noz-de-cola ao meio, separar. Vencer um jogo. Trair.

Àwọn ọmọ ìbílẹ̀, s. Indígenas, nativos. 

Àmẹ́ríńdíà, s. Ameríndio, nativo americano.

Ọmọ ìbílẹ̀, ọmọ-ìbílẹ̀, ọmọ onílẹ̀, s. Nativo. Bugre é um termo usado pelos europeus para se referirem aos indígenas brasileiros. 

Ìbílẹ̀, s. Nascido na região, nativo, pessoa do lugar. 

Onílẹ̀, s. Proprietário, dono de terra, aborígene, indígena. 

Àgbègbè àdágbé àwọn Àmẹ́ríńdíà, s. Reserva indígena.

Ọmọ ìbílẹ̀ Ọsirélíà, s. Australiano nativo, aborígene.