sábado, 19 de agosto de 2017

Ku Klux Klan.

Àwọn aṣáájú ẹgbẹ́ ìkórìíra ló ń mú ipò iwájú, irú bí ẹgbẹ́ àwọn afáríkodoro alátakò ìjọba Násì àti ẹgbẹ́ ìmùlẹ̀ Ku Klux Klan.
Líderes de grupos de ódio assumem a liderança, como os skinheads neonazistas e a Ku Klux Klan.



Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas.. Indicador de plural.
Aṣáájú, s. Líder, predecessor, mensageiro, aquilo que vai à frente. 
Ẹgbẹ́, s. Sociedade, associação, clube, partido. Companheiro, par. Posição, classe.
Ẹgbẹ́ ìkórìíra, s. Grupo de ódio.
Ẹgbẹ́ àwọn afáríkodoro alátakò ìjọba Násì, s. Skinheads neonazistas.
Afárí, s. Pessoa de cabeça raspada.
Kodoro, adj. Liso, lustroso.
Afáríkodoro, s. Pesso acabeça raspada.
Ẹgbẹ́ ìmùlẹ̀ Ku Klux Klan, s. Ku Klux Klan.
Ẹgbẹ́ aláṣẹ bóofẹ́bóokọ̀, s. Partido de extrema direita.
Ẹgbẹ́  àwọn Òṣìṣẹ́ Sósíálístì Tọmọorílẹ̀-èdè Jẹ́mánì, s. Partido Nacional Socialista dos Trabalhadores Alemães.
Ẹgbẹ́ násì, s. Partido nazista.
, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
, adj. Suficiente, bastante.
, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome  e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão.
Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele.
, v. + pron. Ser ela, ser ele. 
, v. Tranquilizar-se.
Ó, pron. pess. Ele, ela.
Èmi, mo, mi, n, ng, pron. pess. Eu.
Ìwọ, o, pron. pess. Você.
Òun, ó, pron. pess. Ele, ela.
Àwa, a, pron. pess. Nós.
Ẹ̀yin, ẹ, pron. pess. Vocês.
Ń, v. Estar. Indicador de  gerúndio.
Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
Gbá mú, v. Agarrar, pegar com firmeza, apreender.
, v. Capturar, agarrar. Ser afiado. Ser severo. Tomar, pegar coisas leves e abstratas.
Ipò, s. Cargo, posto, posição, lugar, situação.
Dojúkọ, v. Confrontar, abordar.
Àtakò, ìtakò, s. Oposião, resistência.
Alátakò, s. Antagonista, oponente.
Irú, s. tipo, espécie, gênero, raça.
Ọjọ́-iwájú, s. Futuro. 
Iwájú, s. Frente.
Bí ...bá ti, adv. Tanto tempo quanto, como, quando.
, prep. Como, da mesma forma que.
, v. 1. Perguntar, indagar de alguém, comunicar. Também usado para formar frases interrogativas; nesse caso, é posicionado no fim da frase. 2. Entregar, distribuir. 3. Gerar, dar nascimento a. 4. Estar zangado, aborrecer.
, conj. v. aux. Se. Indica uma condição.
Gẹ́gẹ́ bí, conj. Como, assim, de acordo com, exatamente.
Ìmúle, s. Ato de reafirmar, de tranquilizar.
Ìmulẹ̀, s. Promessa, tratado, convênio.
Àti, Conj. E. Usada entre dois nomes, mas não liga verbos. 




quinta-feira, 17 de agosto de 2017

Revolução bolivariana

Ìjídìde bolifari (revolução bolivariana)





Na ponta norte da América do Sul


Ìpẹ̀kun ìhà àríwá Amẹ́ríkà ti Gúúsù ni ilẹ̀ Guajira wà. Apá kan rẹ̀ wà ní àríwá orílẹ̀-èdè Kòlóńbíà, ó sì wá gbòòrò dé àríwá ìwọ̀ oòrùn orílẹ̀-èdè Fẹnẹsúélà.
Na ponta norte da América do Sul Guajira. Parte dela, no norte da Colômbia, e depois expandido para o norte oeste da Venezuela.

Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Ìpẹ̀kun, s. Fim, limite, término
Ìpẹ̀kun ìhà àríwá Amẹ́ríkà ti Gúúsù, s. Na ponta norte da América do Sul.
Ilẹ̀ Guajira, s. Guajira é o departamento mais setentrional da Colômbia, situado na península de mesmo nome e banhado pelo Mar do Caribe ao norte e a oeste. A leste faz fronteira com a Venezuela, ao sul faz fronteira com o departamento de Cesar e a sudoeste com o de Magdalena.
Àríwá ìwọ̀ oòrùn orílẹ̀-èdè Fẹnẹsúélà, s. Norte oeste da Venezuela, norte ocidental Venezuela.
Ilẹ̀, s. Terra, chão, solo.
Níhà, adj. e prep. No lado de, para.
Àríwá, s. Norte.
Amẹ́ríkà ti Gúúsù, s. América do Sul.
, v. Vir. Procurar por, buscar, vasculhar. Tremer de nervoso. Dividir, partir em pequenos pedaços.
, v. Ser, haver, existir, estar.
, V. Cavar. Remar, dirigir. Abraçar, prender, apertar . Monopolizar.
, pron. pess. Você.
Wa, pron. oblíquo. Nos, conosco. Possui função reflexiva e é posicionado depois de verbo e preposição.
Wa, pron. poss. Nosso, nossa.
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
Apá, s. Braço, lado.
Àpá, s. Marca, cicatriz, sinal.
Apá, s. Uma árvore africana que se acredita ser domicílio de espíritos maus e aos pés de onde as feiticeiras se reúnem.
Àpà, s. estúpido, idiota.
Àpà, s. Pessoa pródiga, esbanjadora, perdulária.
Kan, v. Tornar azedo.
Kan, adj. Amargo, ácido, azedo. Longe, ao largo.
Kan, num. e art. Um, uma. 
( conj. pré-v.) = e, além disso, também. Liga sentenças, porém, não liga substantivos; nesse caso, usar " àti". É posicionado depois do sujeito e antes do verbo.
Rẹ̀, ẹ̀, pron. poss. Dele, dela. É posicionado depois de substantivo.
Rẹ̀, v. Estar cansado. Aumentar. Atirar, cair frutas ou folhas.
Orílẹ̀-èdè Kòlóńbíà, s. Colombia.
Orílẹ̀-èdè Fẹnẹsúélà, s. Venezuela.
Ó, pron. pess. Ele, ela.
O, ìwọ, pron. pess. Você.
, v. Chegar. 
Gbòòrò, v. Expandir.
Ìwọ̀ oòrùn, s. Oeste.

https://leonardoboff.wordpress.com/2017/08/09/para-entender-a-venezuela-dois-testemunhos-do-outro-lado/

segunda-feira, 14 de agosto de 2017

Blogs, sites e vídeos sobre filosofia africana

Àwọn fídíò lórí filọ́sọ́fi ti Áfríkà.
Vídeos sobre filosofia africana.

1. A dimensão ético-política de Ubuntu: Uma proposta para a superação do racismo em 'nuestra América'


2. Filosofia e religião Africana sobre sexualidade. Manuel Cochole


3. Mitologia e Simbologia Egípcia - O Livro dos Mortos Egípcio ou Livro da Saída à Luz do Sol


4. Mitologia egípcia - Isis Osiris e Hórus


5. Papo preto | o que é afrocentrar?



6. UBUNTU + KUTA ; Filosofia Africana


7. Café Filosófico Vera Borges: Filosofia Africana


8. História da Resistência Negra no Brasil - Documentário de José Carlos Asbeg.



9. Provocações - Especial Consciência Negra


10. Filósofo Renato Noguera fala a África como berço da filosofia - Jornal Futura - Canal Futura


11. Devemos enfrentar o extermínio da juventude negra de forma sistêmica




Àwọn búlọ́ọ̀gì àti ojú-òpó-wẹ́ẹ̀bù lórí filọ́sọ́fi ti Áfríkà.


Blogs e sites sobre filosofia africana.

1. AFROPERSPECTIVIDADE: POR UMA FILOSOFIA QUE DESCOLONIZA
Fonte: http://negrobelchior.cartacapital.com.br/afroperspectividade-por-uma-filosofia-que-descoloniza/
2. Ubuntu: filosofia africana confronta poder autodestrutivo do pensamento ocidental, avalia filósofo
Fonte: http://www.geledes.org.br/ubuntu-filosofia-africana-confronta-poder-autodestrutivo-do-pensamento-ocidental-avalia-filosofo/#gs.8ExhTM4
3. Os sete princípios na filosofia de Maulana Karenga
Fonte: https://psicologiaeafricanidades.wordpress.com/2011/12/27/vamos-aprender-e-celebrar-a-kwanzaa/
4. A Crítica da Razão Negra
Fonte: http://www.geledes.org.br/critica-da-razao-negra-achille-mbembe/#gs.kJDWwYA
5. A Filosofia é de origem Africana – Dr Molefi Kete Asante
Fonte: https://elegbaraguine.wordpress.com/2016/03/29/a-filosofia-e-uma-origem-africana-dr-molefi-kete-asant/
6. Uma origem africana da Filosofia mito ou realidade? Molefi Kete Asante
https://pretaegorda.blogspot.com.br/2015/11/uma-origem-africana-da-filosofia-mito.html
7. Textos diaspóricos.
http://filosofia-africana.weebly.com/textos-diaspoacutericos.html
8. Filosofando com sotaques africanos e indígenas.
http://anpof.org/portal/index.php/en/comunidade/coluna-anpof/1089-filosofando-com-sotaques-africanos-e-indigenas
9. Concepção e percepção de tempo e de temporalidade no Egipto Antigo
https://cultura.revues.org/1282
10. ALÉM DO DETERMINISMO:
A FENOMENOLOGIA DA EXISTÊNCIA FEMININA AFRICANA - Bibi Bakare-Yusuf
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/bibi_bakare-yusuf_-_al%C3%A9m_do_determinismo._a_fenomenologia_da_exist%C3%AAncia_feminina_africana.pdf
11. NECROPOLÍTICA -Achille Mbembe
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/achile_mbembe_-_necropol%C3%ADtica.pdf
12. “As sociedades contemporâneas
sonham com o apartheid”
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/achille_mbembe_-_as_sociedades_contempor%C3%A2neas_sonham_com_o_apartheid__entrevista_.pdf
13. GOVERNO POR CONSENSO: UMA ANÁLISE DE UMA FORMA TRADICIONAL DE DEMOCRACIA - Edward Wamala
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/edward_wamala_-_governo_por_consenso._uma_an%C3%A1lise_de_uma_forma_tradicional_de_democracia.pdf
14. A universalidade de Frantz Fanon - Achille Mbembe
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/achile_mbembe_-_a_universalidade_de_frantz_fanon.pdf
15. A NOÇÃO DE PESSOA NA ÁFRICA NEGRA - Amadou Hampaté Bâ
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/amadou_hampat%C3%A9_b%C3%A2_-_a_no%C3%A7%C3%A3o_de_pessoa_na_%C3%A1frica_negra.pdf
16. A tradição viva - A. Hampaté Bâ
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/amadou_hampat%C3%A9_b%C3%A2_-_a_tradi%C3%A7%C3%A3o_viva.pdf
17. Origem dos antigos egípcios  - Cheikh Anta Diop
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/cheikh_anta_diop_-_origem_dos_antigos_egipcios.pdf
18. AS RELIGIÕES AFRICANAS DESDE UM PONTO DE VISTA FILOSÓFICO - Kwasi Wiredu
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/kwasi_wiredu_-_as_religi%C3%B5es_africanas_desde_um_ponto_de_vista_filos%C3%B3fico.pdf
19. IDENTIDADE PESSOAL NA METAFÍSICA AFRICANA - Leke Adeofe
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/leke_adeofe_-_identidade_pessoal_na_metaf%C3%ADsica_africana.pdf
20. Como não se deve comparar o pensamento africano com o ocidental - Kwasi Wiredu
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/como-n%C3%A3o-comparar-o-pensamento-tradicional-africano_-wiredu.pdf
21. Nkolo Foé - África em diálogo, África em autoquestionamento: universalismo ou provincialismo? “Acomodação de Atlanta” ou iniciativa histórica?
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/nkolo_fo%C3%A9_-_%C3%81frica_em_di%C3%A1logo_%C3%81frica_em_autoquestionamento__universalismo_ou_provincialismo%C2%BF_%E2%80%9Cacomoda%C3%A7%C3%A3o_de_atlanta%E2%80%9D_ou_iniciativa_hist%C3%B3rica%C2%BF.pdf
21. A FILOSOFIA DO UBUNTU E UBUNTU COMO UMA FILOSOFIA - Mogobe B. Ramose
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/texto16.pdf
22. Mogobe B. Ramose - A ética do ubuntu
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/mogobe_b._ramose_-_a_%C3%A9tica_do_ubuntu.pdf
23. Marie Pauline Eboh - Teia androcêntrica e filosofia ginista
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/marie_pauline_eboh_-_teia_androc%C3%AAntrica_e_filosofia_ginista.pdf
24. Manisa Salambote Clavert - Da densa floresta onde menino entrei e homem saí..
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/manisa_salambote_clavert_-_da_densa_floresta_onde_menino_entrei_e_homem_sa%C3%AD.pdf
25. Luis Tomas Domingos - visão africana bantu da natureza
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/luis_tomas_domingos_-_vis%C3%A3o_africana_bantu_da_natureza.pdf
26 - PESSOA E COMUNIDADE NO PENSAMENTO AFRICANO - Kwame Gyekye
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/kwame_gyekye_-_pessoa_e_comunidade_no_pensamento_africano.pdf
27. PATRIOTAS COSMOPOLITAS - Kwame Anthony Appiah 
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/kwame_anthony_appiah_-_patriotas_cosmopolitas.pdf
28. Paulin Hountondji - Conhecimentos de África, conhecimento de africanos: Duas perspectivas sobre os Estudos Africanos
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/paulin_hountondji_-_conhecimentos_de_%C3%81frica_conhecimento_de_africanos._duas_perspectivas_sobre_os_estudos_africanos.pdf
29. Oyèrónké Oyěwùmí - Laços familiares/ligações conceituais. Notas africanas sobre epistemologias feministas
http://filosofia africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/oy%C3%A8ronk%C3%A9_oy%C3%A8w%C3%BAmi_-_la%C3%A7os_familiares-liga%C3%A7%C3%B5es_conceituais._notas_africanas_sobre_epistemologias_feministas.pdf
30. Oyèrónké Oyěwùmí - Conceitualizando o gênero. Os fundamentos eurocêntricos dos conceitos feministas e o desafio das epistemologias africanas
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/oy%C3%A8r%C3%B3nk%C3%A9_oy%C4%9Bw%C3%B9m%C3%AD_-_conceitualizando_o_g%C3%AAnero._os_fundamentos_euroc%C3%AAntrico_dos_conceitos_feministas_e_o_desafio_das_epistemologias_africanas.pdf
31. Okot p’Bitek - A sociabilidade do eu
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/a-sociabilidade-do-eu_bitek.pdf
32. Mogobe B. Ramose - Sobre a Legitimidade e o Estudo da Filosofia Africana
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/mogobe_b._ramose_-_sobre_a_legitimidade_e_o_estudo_da_filosofia_africana.pdf
33. Kibujjo M. Kalumba - Filosofia da Sagacidade. Sua metodologia, resultados e significância e futuro
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/kibujjo_m._kalumba_-_filosofia_da_sagacidade._sua_metodologia_resultados_e_signific%C3%A2ncia_e_futuro.pdf
34.  Joseph I. Omoregbe - Filosofia Africana: Ontem e hoje
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/joseph_i._omoregbe_-_filosofia_africana._ontem_e_hoje.pdf
35. John Mbiti - O mal no pensamento africano
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/john_mbiti_-_o_mal_no_pensamento_africano.pdf
36. Jean-Godefroy Bidima - Da travessia. Contar experiências, partilhar o sentido
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/jean-godefroy_bidima_-_da_travessia._contar_experi%C3%AAncias_partilhar_o_sentido.pdf
37. J. Benibengor Blay - Nkrumah: o Pan-africano
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/j._beningor_blay_-_nkrumah._o_pan_africano.pdf
38. Honorat Aguessy - Visões e percepções tradicionais
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/honorat_aguessy_-_vis%C3%B5es_e_percep%C3%A7%C3%B5es_tradicionais.pdf
39. Gerson Geraldo Machevo - A Reconstrução do Discurso Identitário Africano em Valentin Yves Mudimbe
mudimbfilosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/gerson_geraldo_machevo_-_a_reconstrução_do_discurso_identitário_africano_em_valentin_yves_e.pdf
40 - Emmanuel Chukwudi Eze - A filosofia moderna ocidental e o colonialismo africano
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/a-filosofia-moderna-e-o-colonialismo-africano_-emmanuel-eze.pdf
41. Didier N. Kaphagawani & Jeanette G. Malherbe - Epistemologia africana
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/didier_n._kaphagawani___jeanette_g._malherbe_-_epistemologia_africana.pdf
42. Banza Mwepu Mulundwe & Muhota Tshahwa - Mito, Mitologia e Filosofia Africana
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/banza_mwepu_mulundwe___muhota_tshahwa_-_mito_mitologia_e_filosofia_africana.pdf
43. Achile Mbembe - As formas africanas de auto-inscrição
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/achile_mbembe_-_as_formas_africanas_de_auto-inscri%C3%A7%C3%A3o.pdf
44. Abel kouvouama - Pensar a política na África
http://filosofia-africana.weebly.com/uploads/1/3/2/1/13213792/abel_kouvouama_-_pensar_a_pol%C3%ADtica_na_%C3%81frica.pdf
45. Filosofia Africana
https://politica210.wordpress.com/tag/filosofia-africana-tres-correntes-filosoficas-africa-angola-hitler-samussuku-luvale-faculdade-de-ciencias-sociais-ciencia-politica/
46.  Filosofia Africana na Antiguidade
http://blog.educahelp.com/ensinamentos-sobre-filosofia-africana-na-antiguidade/
47. Amenemope e a filosofia africana
http://amenemopefilosofoantigo.blogspot.com.br/
48. NOGUERA, Renato. A ética da serenidade: O caminho da barca e a medida da balança na filosofia de Amen-em-ope: 2013.
http://www.ensaiosfilosoficos.com.br/Artigos/Artigo8/noguera_renato.pdf
49. Discussões Sobre a Origem da Filosofia e o Racismo Epistêmico
https://www.geledes.org.br/discussoes-sobre-origem-da-filosofia-e-o-racismo-epistemico/
50. Os gregos roubaram a filosofia dos africanos, por Yeye Akilimali
https://www.geledes.org.br/os-gregos-roubaram-filosofia-dos-africanos-por-yeye-akilimali/
51. Introdução à afrocentricidade. Por Renato Nogueira Jr.
https://afrocentricidade.files.wordpress.com/2016/03/introducao-a-afrocentricidade.pdf



Filosofia africana.
 http://filosofia-africana.weebly.com/textos-africanos.html

Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).


Fídíò, fídéò, s. Vídeo.
Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas.. Indicador de plural.
Búlọ́ọ̀gì, wẹ́ẹ̀bù aláfikù lémọ́lémọ́, s. Blog, blogue, diário online. blog é uma palavra que resulta da simplificação do termo weblog. Este, por sua vez, é resultante da justaposição das palavras da língua inglesa web e log. Web aparece aqui com o significado de rede (da internet) enquanto que log é utilizado para designar o registro de atividade ou desempenho regular de algo. Numa tradução livre podemos definir blog como um diário online.
Wọ inú búlọ́ọ̀gì, v.  Blogar. Ter acesso à área reservada de um site ou programa de computador através de um login, com nome de usuário e senha; fazer login, acessar, entrar.
Búlọ́ọ̀gì, wẹ́ẹ̀bù aláfikù lémọ́lémọ́, s.  Blog (diário online).
Akọbúlọ́ọ̀gì, s. Blogueiro.
Akọbúlọ́ọ̀gì, s. Bloguista.
Ibùdó, s Acampamento, local, lugar, sítio, site na internet. 
Lórí Ìkànnì, orí íńtánẹ́ẹ̀tì, s On-line, online. 
Ìkànnì, s. Site. Kí ló wà lórí ìkànnì wa? - O que pode ser encontrado em nosso site?
Ojú-òpó-wẹ́ẹ̀bù, ibiìtakùn, s. Site.
Ojú-òpó wẹ́ẹ̀bù, s. Site da web.

L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.

, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular. 
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?. 

Àti, Conj. E. Usada entre dois nomes, mas não liga verbos.
Nípa, nípasẹ̀, adv. Sobre, acerca de, concernente a.
Kọjá, prep. Sobre, além de. 
Ní orí, lórí, lérí, prep. Sobre, em cima de, cerca de, acerca de, a respeito de. 
Lórísórí, prep. Em, por, ao. sobre. 
Sórí, prep. Para cima de. 
Nípati, prep. Conforme. 
Lókè, ní òkè, prep. Acima, no alto de.
Áfríkà, Áfíríkà, s. África.

domingo, 30 de julho de 2017

Insanidade da extrema direita.

Ìsínwín ti àwọn násì titun àti ajàfẹ́tọ̀ọ́-ọmọnìyàn lórí ọ̀ràn ìṣèlú ti ọ̀rọ̀àbá aláṣẹ bóofẹ́bóokọ̀ ní'lẹ̀ Bràsíl.
Insanidade de neonazistas e ativistas políticos da extrema direita no Brasil.





Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Ẹgbẹ́ aláṣẹ bóofẹ́bóokọ̀, s. Partido de extrema direita.
Ẹgbẹ́  àwọn Òṣìṣẹ́ Sósíálístì Tọmọorílẹ̀-èdè Jẹ́mánì, s. Partido Nacional Socialista dos Trabalhadores Alemães.
Ẹgbẹ́ násì, s. Partido nazista.
Ìbẹ̀rùbojo, s. Pavor,  medo histérico.
Ọ́fíìsì tó ń ṣojú orílẹ̀-èdè wa, s. Embaixada.
Palẹstínì, s. Palestina.
Orílẹ̀-èdè Palẹstínì, s. Estado Palestino.
Bràsílíà, s. Brasília.
Ìsínwín, s. Insanidade.
Àgọ́ ìṣẹ́niníṣẹ̀ẹ́ Násì, s. Campo de concentração nazista.
Ajàfẹ́tọ̀ọ́-ọmọnìyàn lórí ọ̀ràn ìṣèlú, s. Ativista político.
Ọ̀rọ̀àbá, s. Ideologia.
, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular. 
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?. 

Titun, tuntun, adj. Novo, fresco, recente.
Àti, Conj. E. Usada entre dois nomes, mas não liga verbos. 
Àwọn, wọ́n, pron. pess. Eles, elas. É posicionado depois do substantivo.
lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.

Ilẹ̀, s. Terra, solo, chão.
Ilẹ̀ Bràsíl, Bràsíl, s. Brasil, Pindorama.


Discurso emocionante.

                                                           

Àwíyé tí ń tani jí ti olùkọ́ kan.
Discurso emocionante de uma professora.






Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Ẹ̀kọ́, s. Aula, educação, instrução. 
Ìpàdé, s. Reunião, encontro.
Ìdánilẹ́kọ̀ọ́, s. Aula, conferência, palestra. 
Yàrá ìkẹ́kọ̀ọ́, s.  Aula. 
Ìbá-sọ̀rọ, ọ̀rọ sísọ, s. discurso, sermão, palestra.
Sísọ, s. Fala, pronunciamento.
Ìmọ̀lára, s. Sensação, emoção, percepção
Moríwù, tí ń tani jí, pẹ̀lú ìmọ̀lára, adj. Emocionante, comovente, tocante, empolgante, impressionante.
Àsọyé alárinrin, s. Discurso emocionante, discurso interessante.
Àwíyé tí ń tani jí, s. Discurso emocionante.
, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular. 
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?. 

Ń, v. Estar. Indicador de  gerúndio.
Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
Tani, pron. interrog. Quem. 
Ta, pron. interrog. Quem. Referente a substantivos pessoais.
Ta, v. Atirar, arremessar, dar um tiro. Chutar, dar um coice como um cavalo. Esparramar, entornar, pingar , borrifar. Dar um laço, dar um nó. Abrir um abcesso, sair. Picar , perfurar com bico, furar. Jogar o jogo de ayò, jogar na loto, jogar cartas. Executar, agir. Ressoar, vibrar, mover-se. Esticar, dilatar. Ser frio, ser friorento. Cair, esparramar-se. Queimar. Dar, oferecer. Ser persistente.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.

, v. Mover. Dar um presente a alguém, presentear.
, v. Acordar alguém, despertar, levantar. Roubar.

Olùkọ́, s. Professor, professora.
Kan, v. Tornar azedo.
Kan, adj. Amargo, ácido, azedo. Longe, ao largo.
Kan, num. e art. Um, uma. 



sexta-feira, 28 de julho de 2017

Justiça

                                                               
Onídájọ́ pè ọmọbìnrin láti ṣe ìdájọ́ ìyá tòun náà. Moríwù!
Juiz chama filha para sentenciar sua própria mãe. Emocionante!






Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Onídájọ́, adájọ́, s. Juiz, magistrado, meritíssimo.
, v. Chamar, convidar. Pronunciar.
 , conj. Que, para que, a fim de que. Usado depois de verbos que informam, que fazem uma declaração indireta.
, adj. Completo, perfeito, exato.
, v. Encontrar, reunir, juntar. Dizer que, opinar, expressar uma opinião. Precisar, ser exato. Ser, estar completo.
Péé, adv. Fixamente.

Ọmọbìnrin, s. Menina, filha.
Láti, prep. Para. Usada antes de verbo no infinitivo. 
Láti dé, prep. Indica de um lugar para o outro. Láti Ẹ̀kọ́ dé Ìbàdàn - De Ekó para Ibadam.
Láti di, prep. Indica de um período para outo. 
Láti, prep. De, desde. É usada depois de um verbo com sílaba dupla e se for seguida de outro verbo. Para verbo de uma sílaba, é opcional.  Èmi kò fẹ́ràn láti jẹ níkàn - Eu não gosto de comer sozinho. Alguma vezes é colocada antes do verbo para expressar propósito. Ó dé lát'àná - Ela chegou desde ontem. Em outros casos, é usada para indicar direção. Ó dé láti ọjà- Ela chegou do mercado.

 Fún, prep. Para, em nome de (indica uma intenção pretendida para alguém).
Fún, v. Dar. Espremer, apertar, extrair. Espalhar, desperdiçar, empurrar para os outros. Espirrar, assoar.
Fun, v. Ser branco. Soprar, ventar.

Ìyá, abiyamọ, yèyé, yé. màmá. s. Mãe.
Gbìrò, pinnu, v.  Pronunciar, sentenciar, determinar, resolver, decretar, deliberar, decidir.
Ìpinnu, s. Decisão.
Ìyà, s. Punição, sentencia.
e ìdájọ́, v. Sentenciar.
Ìjìyà, s. Punição.
Ẹjọ́, s. Processo judicial.
Olúwa mi, s. Meu senhor, meritíssimo.
Akọ́dà, s. Segurança, polícia de tribunal.
Ìmọ̀lára, s. Sensação, emoção, percepção
Moríwù, adj. Emocionante, comovente, tocante, empolgante, impressionante.
Ó, pron. pess. Ele, ela.
O, òo, part. adv. 1. Forma frases exlamativas para ênfase. Ó ti dé o! - Ele já chegou! 2. A forma òo é usada para responder a uma saudação, caso não exista outra estabelecida, ou para concordância diante de uma outra expressão. Ẹ káalẹ́ o - Boa-noite; Òo (respondendo).
O, ò, pref. Adicionado ao verbo para formar substantivos que indicam alguém que faz.

Rẹ̀, ẹ̀, pron. poss. Dele, dela. É posicionado depois de substantivo.
Rẹ̀, v. Estar cansado. Aumentar. Atirar, cair frutas ou folhas.

, v. Alcançar, ultrapassar, perseguir. Ajudar. Encontrar.
, prep. pré-v. Com, em companhia de.
, prep. Contra.
, adv. Nunca, absolutamente.

, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular. 
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?. 

Òun, ó, pron. pess. Ele, ela.
Náà, pron. dem. Aquele, aquela, aquilo.
Náà, art. O, a, os, as. 
Náà, adv. e conj. pré-v. Também, o mesmo.

Feminismo negro

Ọ̀rọ sísọ náà ṣe ń lọ lọ́wọ́. 
Palestra ao vivo.                                                              

Angela Davis, no Brasil / BAHIA, ao vivo na TVE.



Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Ìṣe ìwa ti obìnrin dúdú, s. Feminismo negro. O feminismo negro é a designação utilizada para nomear o movimento de mulheres atuantes tanto na esfera da discussão de gênero quanto na luta antirracista.
Ẹ̀kọ́, s. Aula, educação, instrução. 
Ìpàdé, s. Reunião, encontro.
Ìdánilẹ́kọ̀ọ́, s. Aula, conferência, palestra. 
Yàrá ìkẹ́kọ̀ọ́, s.  Aula. 
Ìbá-sọ̀rọ, ọ̀rọ sísọ, s. discurso, sermão, palestra.
Náà, pron. dem. Aquele, aquela, aquilo.
Náà, art. O, a, os, as. 
Náà, adv. e conj. pré-v. Também, o mesmo.
Ṣe, v. Fazer, causar, desempenhar. Ser.
Ń, v. Estar. Indicador de  gerúndio.
Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
Lọ, v. Ir.
Lọ́wọ́, s. Mãos. Usado no sentido de dar apoio e segurança a alguma coisa. Ti ń lọ lọ́wọ́ - atual.