segunda-feira, 21 de setembro de 2015

Africa

 Áfríkà (África)



Ààlà (área): 30 221 532 km²
Olùgbé (população): 1 000 010 000 habitantes
Ìṣúpọ̀ olùgbé (densidade): 30,51 hab./km²
Àwọn orílẹ̀-èdè (países): 54 países.
Àwọn èdè (idiomas): línguas africanas, árabe, afrikaans, inglês, francês, português, espanhol, residualmente Italiano e alemão.
Àwọn ìlú tótóbijùlọ(cidades mais populosas): Cairo, Lagos,Kinshasa, Joanesburgo, Mogadíscio, Cartum, Luanda, Dar es  SalaamAbidjan.

                                                               


Racismo

 Ìṣẹlẹ́yàmẹ̀yà (racismo)
                                                       

domingo, 20 de setembro de 2015

Teoria da alma

Èrò ìjìnlẹ̀ ẹ̀mí.
Teoria da alma.




Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Èrò ìjìnlẹ̀, s. Teoria.
Èrò, s. Pensamento, ideia, imaginação.
Ìjìnlẹ̀, s. Profundidade, intensidade.
Ẹ̀mí, s. Vida representada pela respiração.
Ọkàn, s. Coração, espírito, consciência.
                                                               

Genocídio de guarani e Kaiowá

Ìpakúpa ti ilẹ̀ Bràsíl.
Genocídio brasileiro.
                                                                   





URGENTE! Vamos todos ler e compartilhar.
Paranhos - Mato Grosso do Sul - Brasil - 19.09.2015



Aty Guasu informa: Os pistoleiros das fazendas continuam atacando e massacrando os Guarani e Kaiowa no Mato Grosso do Sul. Hoje 19/09/2015 às 5 horas de manhã grupo fortemente armados atacaram mais uma comunidade Guarani e Kaiowa de TEKOHA POTRERO GUASU. Mais de três (03) indígenas ficaram feridas, duas mulheres desapareceram. Um líder é ferido gravemente. Os pistoleiros são da fazenda Ouro Verde, Jatoba. Assim, mais um ataque violento e a tiros às Guarani e Kaiowa do tekoha Potrero Guasu-Paranhos-MS ocorreu hoje dia 19/09/2015 às 5horas de manhã. 
Há anúncio e promessa das organizações dos fazendeiros que vão atacar, massacrar e matar milhares indígenas Guarani e Kaiowa no Mato Grosso do Sul. É O GENOCÍDIO EM ANDAMENTO. 
Todas as comunidades Guarani e Kaiowa estão sendo cercados de grupos fortemente armados. 
Ontem dia 18/09/2015, atacaram os indígenas de PYELITO KUE-IGUATEMI. Em menos de 24 horas atacaram as comunidades de TEKOHA POTRERO GUASU-PARANHOS. 
Existem mais de 10 comunidades Guarani e Kaiowa que sofrem cerco de pistoleiros das organizações das fazendas. 
Nós lideranças Guarani e Kaiowa várias vezes denunciamos às autoridades federais, mas NÃO SÃO TOMADAS PROVIDÊNCIAS, por isso começaram a atacar, massacrar e matar os indígenas Guarani e Kaiowa.

GleiceOliveira Guarani-Kaiowá, Hélida Mascarenhas Guarani-Kaiowá, Márcia Mura, Marcia Wayna Kambeba, Mayra Wapichana, Maria Eva Canoé, Marcia Tiburi, Kerexu Yxapyry, Elza Yoka Manchineri Manchineri, Osmarino Amâncio, Dercy Teles, Spensy Pimentel, Cley Medeiros, Alceu Castilho, Patricia Melo Sampaio, Lara Schneider, André Ferrari, Andre Mourthe Guarani Kaiowa, Morgane Simas, Sandro Marandueira Guarani Kaiowá, Welton Yudi Oda, Rodrigo Barrenechea Bouch,

Entidades e pessoas que apoiam o genocídio e atentados terroristas contra o povo guarani:

Àwọn ààrẹ, s. Presidentes, presidenta.
Igbákejì Ààrẹ, s. Vice-presidente.
Ilé-ẹjọ́ Gígajùlọ, s. Supremo Tribunal Federal (STF).
Aṣàkóso ìdájọ́, s. Ministro da Justiça.
Àwọn onídàájọ́, s. Juízes.
Ìbùjókó aṣòfin ti olóko ní Kọ́ngrésì Onítọmọorílẹ̀-èdè (Ilé Aṣòfin Àgbà àti Ilé Aṣòfin Kéreré), s.  Bancada ruralista no congresso nacional (Senado e Câmara dos Deputados).
Àwọn amúnisìn tipátipá, s. Facistas, nazistas, neonazistas, hitleristas. 
Ẹgbẹ́ ọmọ-ogun ti oko aṣòdì sí ọmọ-ìbílẹ̀, s. Milícia rural anti-indígena.
Ọlọ́pàá, s. Polícia.
Àwọn ológun, s. Militares.
Ọ̀dáràn, apànìà, apani, s. Criminoso, assassino, malfeitor, culpado, matador.
Okoòṣowó, s. Agronegócio.
Olóko, s. Ruralista, fazendeiro, latifundiário.
Àwọn bálẹ̀, s. Prefeitos.
Àwọn aṣòfin ìlú, s. Vereadores.
Àwọn gómìnà, s. Governadores.







Quem somos nós?

Ta ni àwa?
Quem somos nós? 

 Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Kín, kí? = o que? Referente a substantivos impessoais.
Ta? = quem? Referente a substantivos pessoais.
Ni = ser, é.
A, àwa = nós.
                                                                        





quinta-feira, 17 de setembro de 2015

Respeito


A fi agbára béèrè ìbọ̀wọ̀ fún àṣà àtọwọ́dọ́wọ́ ti ẹ̀sìn Òrìṣà.
Nós exigimos respeito à tradição religiosa de Orixá.

Resultado de imagem para candomble


Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).

Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

A, àwa, pron. Nós.
Fi agbára béèrè, fi dandan lé, kàn nípá, v. Exigir.
Ìbọ̀wọ̀, ìbọlá, s. Reverência, respeito que se mostra a uma pessoa.
Fún, prep. Para, em nome de (indica uma intenção pretendida para alguém).
Fún, v. Dar. Espremer, apertar, extrair. Espalhar, desperdiçar, empurrar para os outros. Espirrar, assoar.
Fun, v. Ser branco. Soprar, ventar.
Àtọwọ́dọ́wọ́, adj. Hereditário, tradicional.
Àṣà àtọwọ́dọ́wọ́, s. Costumes tradicionais, imemoriais, que passa de mão em mão.
Àṣà, s. Costume, hábito, moda.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular. 
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?. 
Ẹ̀sìn ìbílẹ̀, s. Religião nativa.
Ẹ̀sìn Òrìṣà, s. Religião de Orixá.
Kandomblé, S. Candomblé.
Santería, s. Santeria.
                                                              

terça-feira, 15 de setembro de 2015

Deus e o universo

Ọlọ́run àti àgbáyé.
Deus e o universo.
                                                                 

1. Ọlọ́run (Deus)



2. Àgbáyé (universo)