Ọ̀nà ìgbàṣe kan tí ó jẹ́ sí ìyìn Olùṣègbékalẹ̀ àti Ẹlẹ́dàá rẹ̀.
Uma façanha cujo mérito cabe somente ao seu Designer e Criador.
Àwọn àbá kan nípa gbígbé àdàlù àrà ọ̀tọ̀ kan tí ó jẹ́ ti ìbọgibọ̀pẹ̀ àti ìwéwèé onílàákàyè kalẹ̀ - Algumas sugestões sobre como criar uma combinação única de animismo e design inteligente.
1. Uma atividade da Mãe Natureza (Yèyé Ìṣẹ̀dá, àràmàǹdà obìnrin náà) que se autotransformou em um designer (ananse, aranha) para construir sua teia. Podemos observar o designer em ação.
2. Uma atividade da Mãe Natureza (Yèyé Ìṣẹ̀dá, àràmàǹdà obìnrin náà) que se autotransformou em um designer (abelha ou abelhas) para construir um favo de mel. Podemos observar o designer em ação.
Tó o bá fẹ́ ìsọfúnni síwájú sí i - Se você precisar de mais informações:
- A aranha constrói sua teia usando glândulas abdominais que produzem seda líquida, uma proteína que endurece em contato com o ar, formando fios elásticos e resistentes. O processo começa com um fio-guia lançado ao vento para conectar dois pontos, formando um "esqueleto" ou andaime sobre o qual a aranha tece as linhas radiais (não pegajosas) e depois as espirais (pegajosas), criando uma armadilha eficiente para capturar presas, com os raios servindo de trilhos para a aranha se mover.Wo àlàyé ọ̀rọ̀ (veja o glossário):
Nwọ́n, pron. pess. Eles, elas. Expressa uma ação que não é creditada a nenhuma pessoa em particular.
Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. É também usado como partícula para formar o plural do substantivo; neste caso, é posicionado antes do substantivo.
Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.
Wọn, pron. poss. Deles, delas.
Yèyé Ìṣẹ̀dá, àràmàǹdà obìnrin náà, s. A mãe Natureza, a mulher misteriosa.
Ọ̀nà, s. Rua, caminho, estrada, acesso, indicação. Ní ọ̀nà yìí, èso òtítọ́ tí a ti gbìn ní ọ̀nà àìjẹ́-bí-àṣà bọ́ sórí ọkàn-àyà rere - Nesse caso, o lançamento de sementes da verdade em um ambiente informal encontrou um coração receptivo.
Ọ̀nà ìgbàṣe kan, s. Uma façanha, uma maneira de fazer algo.
Ìgbésẹ̀, s. Passo, ato de avançar de pé para andar, o espaço entre um pé e o outro quando se anda.
Àwọn akéde kan, s. Alguns publicadores.
Kàn án mọ́gi!, v. imper. Crucifica-o!, Para a estaca com ele! Bẹ̀rẹ̀ sí fẹ̀sùn kàn án - Começou a acusá-lo.
Ìkan, ọ̀kan, num. Um.
Kan, v. Tornar azedo.
Kan, adj. Amargo, ácido, azedo. Longe, ao largo.
Kan, num. e art. Um, uma.
Kàn, adv. pré. v. Somente, simplesmente.
Kàn, v. Atingir, tocar, alcançar. Pregar com um martelo. Bater na porta, bater com a cabeça como um carneiro. Girar, retornar, fazer um rodízio. Referir-se a, aludir, recorrer. Devolver, interessar alguém.
Kán, v. Pingar, gotejar ( a chuva ou qualquer líquido). Quebrar, partir, estalar algo sólido.
Mọ́gi, s. Estaca.
Ìwéwèé onílàákàyè, s. Design inteligente, desígnio inteligente, desenho inteligente ou projeto inteligente. O DI tenta detectar padrões de design na natureza usando métodos científicos, mas conclui que eles apontam para uma causa inteligente, sem necessariamente nomear essa causa.
Àwọn ẹ̀dá olóye, s. Seres inteligentes.
Tó, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
Tó, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão. Kí nìdí tó fi jẹ́ pé Nóà tó gbé ayé ní nǹkan bí ẹgbẹ̀rún márùn-ún [5,000] ọdún sẹ́yìn ni Minnamaria, akẹ́kọ̀ọ́ tí kò tíì pé ọmọ ogún ọdún yìí kọ lẹ́tà tiẹ̀ sí? - Por que Minnamaria, uma estudante adolescente, escreveu sua carta a Noé, homem que viveu há uns 5.000 anos? Ọkùnrin àtobìnrin tó gbé ayé ṣáájú Kristi - Homens e mulheres que viveram antes de Cristo
Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele.
Tó wà nínú, adj. Que está dentro.
Tó ti lọ, adj. Que já foi.
Tó ti sọnù, adj. Desaparecido, perdido.
Tí, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
Tí, prep. Desde que.
Tí, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
Tí, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular.
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?.
Tìti, adv. Tremendamente, violentamente.
Títí, adv. Continuamente, constantemente.
Títí, prep. Até.
Tìtì, adv. Tremulamente, balançadamente.
Títì, adj. Trancado, que deve ser empurrado, fechado.
Títì, ọ̀nà, s. Via pública, rua, passagem.
Ti... ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - Ambos, eu e minha esposa.
Títi-àiyé, adv. Eternamente.
Títí dé, prep. Até. (referindo-se a um local ou espaço).
Títí di, prep. Até. (referindo-se a período de tempo).
Títí láé, títí láí, adv. Perpetuamente, para sempre, definitivamente.
Títilọ, adv. Continuadamente, assim por diante.
Ẹ̀yin, ẹ, pron. pess. Vocês.
A, pref. Adicionado ao verbo para formar substantivos, geralmente concretos, com algumas exceões, Ta- queimar; ata - pimenta.
A, pref. Para dar forma equivalente a Ẹni tí - a pessoa que, aquele que. Em provérbios, poesias e enigmas etc., é impessoal e tem sentido de pessoa, na forma passiva.
Á, part. v. Forma alternativa para fazer o tempo futuro dos verbos. Á (com significado de ir). Mà á jẹ ẹ̀bà - Eu vou comer pirão de mandioca.
A, á, pron. da terceira pessoa do singular, representado pela repetição da vogal final do verbo. Os demais pronomes possuem formas definidas. Este procedimento é conhecido como o caso objetivo da 3ª pessoa. Ó bá - Ele ajudou; Ó bá a - Ele a ajudou.
Òun, ó, pron. pess. Ele, ela.
Sì, ( conj. pré-v.). E, além disso, também. Liga sentenças, porém, não liga substantivos; nesse caso, usar " àti". É posicionado depois do sujeito e antes do verbo.
Ti, àti, conj. E.
Pẹ̀lú, Conj. E.
Òun, on, conj. E. Geralmente usada com nomes de pessoas.
Rẹ̀, ẹ̀, pron. poss. Dele, dela.
Rẹ̀, v. Estar cansado. Aumentar. Atirar, cair frutas ou folhas.
Rẹ, v. Tingir. Molhar na água, encharcar, estar ensopado.
Rẹ́, v. Ser cordial, ser amigável, ser simpático. Cortar.