Ó ṣeé ṣe ká ti ṣàwárí bí àwọn ohun alààyè ṣe máa ń lo ìjùmọ̀sọ̀rọ̀pọ̀ kúnntìkì.
Podemos ter descoberto como os seres vivos usam a comunicação quântica.
Tó o bá fẹ́ ìsọfúnni síwájú sí i - Se você precisar de mais informações:
https://www.inovacaotecnologica.com.br/noticias/noticia.php?artigo=podemos-ter-descoberto-como-seres-vivos-usam-comunicacao-quantica&id=010150250422#google_vignette
Ọ̀wọ́ ọ̀rọ̀ tó wà nínú èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa lò, àkójọ ọ̀rọ̀ tá à ń lò lójoojúmọ́, àwọn àkànlò ọ̀rọ̀, àwọn àkànlò èdè, ọ̀rọ̀ tó máa ń sọ, àkànlò èdè lọ́nà tó gún régé (vocabulário).
Nwọ́n, pron. pess. Eles, elas. Expressa uma ação que não é creditada a nenhuma pessoa em particular.
Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. É também usado como partícula para formar o plural do substantivo; neste caso, é posicionado antes do substantivo.
Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.
Wọn, pron. poss. Deles, delas.
Ó, pron. pess. Ele, ela.
O, pron. pess. Você.
Ọ, pron. Você. É usado dessa forma depois de verbo ou preposição.
O, ò, pref. Adicionado ao verbo para formar substantivos que indicam alguém que faz.
O, òo, part. adv. 1. Forma frases exlamativas para ênfase. Ó ti dé o! - Ele já chegou! 2. A forma òo é usada para responder a uma saudação, caso não exista outra estabelecida, ou para concordância diante de uma outra expressão. Ẹ káalẹ́ o - Boa-noite; Òo (respondendo).
Ìṣeéṣe, ṣíṣeéṣe, s. Possibilidade.
Ká, v. Enrolar, envolver, enlaçar, en volta de. Colher, ceifar, arrancar. Recolher, dobrar. Parar de. Ser o último, derradeiro. Estar torcido, escurvado. Dar corda num relógio.
Kà, v. Impressionar, impingir. Ler, contar, enumerar.
Káì!, interj. Ah!, oh!
Káì, interj. Exclamação de horror, de choque, de admiração.
Ká ní, obs. Ká ní ẹ tẹ̀tẹ̀ dé, à bá bá wọ́n lọ - Se você chegasse cedo, nós teríamos ido com eles.
Kí, conj. Que. É a marca do subjuntivo e usada com verbo que expressa obrigação, desejo, permissão, geralmente com o verbo fé ( querer). Ex.: Mo fé kí o wá - Eu quero que você venha.
Kí, conj. A fim de que, de modo que, com a intenção de.
Kí, adv. Antes de. Ex.: kí èmi tó dé - Antes de eu chegar .
Kí, part. Usada entre duas palavras para dar sentido "qualquer". Ex.: Enikéni - Qualquer pessoa.
Kí, v. Cumprimentar, saudar, aclamar. Visitar. Dever. Ex.: Mo kí i - Eu o saudei.
Ki, v. Ser grosso, denso, viscoso, compacto.
Kì, v. Comprimir, apertar, pressionar. Proclamar, declinar qualidades. Definir. Pôr fumo no cachimbo. Prender (uma pessoa).
Kì, adv. Não. Faz a negativa dos verbos no tempo futuro e condicional, antes das partículas verbais yíò, ó, ìbá. Fica localizado entre o sujeito eo verbo. Èmi kì ó lọ mọ́ - Eu não irei mais. Kì bá má kú - Ele não teria morrido.
A, àwa, pron. pess. Nós.
A, pref. Adicionado ao verbo para formar substantivos, geralmente concretos, com algumas exceões, Ta- queimar; ata - pimenta.
A, pref. Para dar forma equivalente a Ẹni tí - a pessoa que, aquele que. Em provérbios, poesias e enigmas etc., é impessoal e tem sentido de pessoa, na forma passiva.
Á, part. v. Forma alternativa para fazer o tempo futuro dos verbos. Á (com significado de ir). Mà á jẹ ẹ̀bà - Eu vou comer pirão de mandioca.
A, á, pron. da terceira pessoa do singular, representado pela repetição da vogal final do verbo. Os demais pronomes possuem formas definidas. Este procedimento é conhecido como o caso objetivo da 3ª pessoa. Ó bá - Ele ajudou; Ó bá a - Ele a ajudou.
Tó, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
Tó, adj. Suficiente, bastante.
Tó, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão.
Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele.
Ti lọ, adj. Desaparecido.
Tí, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
Tí, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
Tí, prep. Desde que.
Tí, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
Tí, adv. Onde, quando.
Ti, prep. De ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular.
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?.
Tìti, adv. Tremendamente, violentamente.
Títí, adv. Continuamente, constantemente.
Títí, prep. Até.
Tìtì, adv. Tremulamente, balançadamente.
Títì, adj. Trancado, que deve ser empurrado, fechado.
Títì, ọ̀nà, s. Via pública, rua, passagem.
Ti... ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - Ambos, eu e minha esposa.
Títi-àiyé, adv. Eternamente.
Títí dé, prep. Até. (referindo-se a um local ou espaço).
Títí di, prep. Até. (referindo-se a período de tempo).
Títí láé, títí láí, adv. Perpetuamente, para sempre, definitivamente.
Títilọ, adv. Continuadamente, assim por diante.
Tíì, adv. pré-v. Ainda.
Ṣàwárí, v. Descobrir.
Bí ...bá ti, adv. Tanto tempo quanto, como, quando.
Bí... bá, v. aux. Expressa uma condição indefinida.
Bí, prep. Como, da mesma forma que.
Bí, v. 1. Perguntar, indagar de alguém, comunicar. Também usado para formar frases interrogativas; nesse caso, é posicionado no fim da frase. 2. Entregar, distribuir. 3. Gerar, dar nascimento a. 4. Estar zangado, aborrecer.
Bí, conj. v. aux. Se. Indica uma condição.
Àwọn ohun alààyè, s. Seres humanos.
Ṣeé, v. Ser possível.
Ṣe, v. Fazer, agir, causar, desempenhar. Ser. Usado ao lado de advérbio para exibir certa aparência incomum. Imú rẹ̀ ṣe gọn-gọn - O nariz dele é pontudo. Substitui o verbo principal da frase, caso ele seja um verbo de ação. Ṣé o ti ṣe tán? - Você já terminou?
Ṣe, adv. pré-v. Definitivamente, certamente. Ṣe ni mo lọ - Certamente que eu fui.
Ṣe, part. v. Compõe a forma negativa do verbo jẹ́ (ser). Ìwọ kì í ṣe ọ̀rẹ́ mi - Você não é meu amigo. Kì í ṣe - Não ser.
Ṣe, pref. Usado com certas palavras para dar ênfase. Má ìyọnu = Má ṣe ìyọnu - Não se aflija.
Ṣe, v. Interrog. Expressa uma forma de questão equivalente a "por quê?". Ó ṣe jẹ́ pé o lọ síbẹ̀? - Por quê é que você foi lá?
Ṣe, v. Usado da seguinte forma: Ẹ ṣe é o (obrigado); Ó mà ṣe é o! (que pena!); Ẹ ṣe é púpọ̀, Ẹ ṣeun púpọ̀ (muito obrigado).
Ṣé, ǹjẹ́, part. interrog. Será que?. Inicia uma frase interrogativa quando exigem respostas sim (bẹ́ẹ̀ni, ẹ́n) ou não (bẹ́ẹ̀kọ́, rárá, ẹ́n-ẹ́n). Ṣé o mọ ọ̀nà? - Você conhece o caminho? Rárá, èmi kò mọ̀ - Não, eu não conheço.
Mi, pron. poss. Meu, minha.
Yóò, adv. pré. v. Indicador de futuro numa frase afirmativa. Em outras palavras, emprega-se o futuro do presente para expressar uma ação que será executada no futuro. Outros indicadores de futuro: yóó, ó, á, máa, fẹ́.
Máa, part. v. Usada como outra opção para marcar o tempo futuro do verbo, admitindo o pronome pessoal de uma sílaba.
Máa, v. aux. Indica uma ação habitual, costumeira.
Máa ń, a máa, adv. pré v. Ter costume de, estar acostumado, ter maneira de (fazer algo). Emprega-se o presente do indicativo para expressar uma ação constante ou habitual.
Máa, maa, obs. : Colocado antes do verbo, dá um sentido polido a uma ordem.
Dáhùn, v. Responder.
Ìdáhùn, s. Resposta, réplica.
Ìbèèrè, àbèèrè, s. Pergunta, questão, requisição.
Ń, v. Estar. Indicador de gerúndio.
Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
L', pref. No.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
Ní, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
Ní, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
Ní, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
Ní, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
Nì, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.
Lò, wọ̀, v. Usar.
Ìjùmọ̀sọ̀rọ̀pọ̀ kúnntìkì, s. Comunicação quântica.
Afàiyà, s. Encanto, feitiço, charme, comunicação entre mentes por meios diferentes dos canais sensoriais normais.
Ìfà-inú, s. Telepatia.
Àsopọ̀ adììtú láàárín àwọn èérún tí ó kéré ju átọ̀mù lọ, àsopọ̀ adììtú láàárín àwọn pátíkù tí ó kéré ju átọ̀mù lọ, s. Conexão misteriosa entre partículas (entrelaçamento quântico).
Ìsopọ̀ kúnntìkì láàárín àwọn èérún tí ó kéré ju átọ̀mù lọ, ìsopọ̀ kùátọ̀mù láàárín àwọn èérún tí ó kéré ju átọ̀mù lọ, ìsomọ́ kùátọ̀mù láàárín àwọn èérún tí ó kéré ju átọ̀mù lọ, ìsomọ́ kúnntìkì láàárín àwọn èérún tí ó kéré ju átọ̀mù lọ, àsopọ̀ kúnntìkì láàárín àwọn èérún tí ó kéré ju átọ̀mù lọ, s. Conexão quântica entre partículas.
Ìsopọ̀ kúnntìkì, ìsopọ̀ kùátọ̀mù, ìsomọ́ kùátọ̀mù, ìsomọ́ kúnntìkì, s. Conexão quântica. Quando duas partículas ficam entrelaçadas, elas se comportam como se estivessem coordenadas entre si, como se estivessem "trocando informações" à distância, de uma forma totalmente estranha à intuição clássica sobre partículas fisicamente separadas.
Ẹni méjì tó lè fèrò wérò láìsí pé àwọn méjèèjì jíjọ sọ̀rọ̀ pọ̀, s. Transmissão de pensamentos de uma pessoa para outra sem a intervenção dos mecanismos normais de comunicação.
Físíìsì kùátọ̀mù, físíksì kúnntìkì, s. Física quântica.
Ìṣíkiri àwọn èérún tí ó kéré ju átọ̀mù lọ, s. Movimento de partículas subatômicas.
Àwọn èérún tí ó kéré ju átọ̀mù lọ, àwọn pátíkù tí ó kéré ju átọ̀mù lọ, s. Partículas menores do que átomos.
Ẹ̀rí-ọkàn kọ́smíkì, s, Consciência cósmica. Condição ou percepção interior pela qual a consciência sente a presença viva do Universo e se torna una com ele, numa unidade indivisível; satori (Zen-Budismo); samadhi (Ioga).
Kúántù, kùnáǹtì, s. Quanta.
Ẹ̀rí-ọkàn, kọnsíáǹtì, s. Consciência.
Ẹ̀rí-ọkàn kúnntìkì, s. Consciência quântica.
Ọpọlọ ẹ̀dá ènìyàn, s. Cérebro humano.
Sẹ́ẹ̀lì iṣan ọpọlọ, s. Célula nervosa, neurônio.