sábado, 30 de dezembro de 2017

Brasil

Owó tó ń wọlé ti oṣù fún àwọn ìdílé ti'lẹ̀ Bràsíl.
Renda mensal das famílias brasileiras.


Nenhum texto alternativo automático disponível.


Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).


Ọ̀kẹ́, s. Bolsa grande contendo 20 mil búzios; usado nos mitos de Ifá como medida padrão de oferenda.
Owó, s. Dinheiro, moeda.
Àpò, s. Bolso, bolsa, sacola, saco.
Owó ẹ̀rọ̀, s. Tipo de búzio pequeno.
Owó ẹyọ, s. Cauri (tipo de búzio um pouco maior).  
Àpò owó ẹyọ, s. Saco de cauris.
Oníṣirò, s. Contador.

Owó tí ń wọlé, s. Renda. Gbígbọ́ bùkátà: Ìpíndọ́gba iye tó ń wọlé lọ́dún fún ẹnì kọ̀ọ̀kan ní Gúúsù Aṣálẹ̀ Sàhárà ní Áfíríkà kò tó nǹkan - Subsistência: Renda per capita na África subsaariana não chega a 500 dólares por ano.
Owó tó ń wọlé lóṣù, owó tó ń wọlé fún ọ lóṣù lọ, owó tó ń wọlé ti oṣù, s. Rendimento mensal. Owó tó ń wọlé fún mi pọ̀, mo sì rí i pé mo lè ra ohunkóhun tó bá ti wù mí - Minha renda aumentou, e achava que podia comprar tudo o que quisesse. Irú èrò yìí lè mú kí ẹnì kan máa kópa nínú àwọn eré ìdárayá lẹ́yìn ilé ẹ̀kọ́ tàbí kó wẹgbẹ́ tí wọ́n máa ń dá sílẹ̀ nílé ẹ̀kọ́, ó lè mú kí ẹnì kan má máa san iye owó orí tó yẹ kó san lórí owó tó ń wọlé fún un, tàbí kó máa purọ́ bí wọ́n bá ní kó ṣàlàyé ohun kan tó lè dójú tini tó hù níwà -  Numa linha de raciocínio similar, alguém talvez participe em esportes ou outras atividades extracurriculares, não declare toda a renda tributável ou minta quando solicitado a revelar possíveis ações embaraçosas.
Gbogbo owó tó ń wọlé fún un kò tó nǹkan, s. Renda abaixo da linha de pobreza. Àìmọye oṣù ni owó kankan ò fi wọlé fún wa”- Ficamos sem fonte de renda por muitos meses.”
Owó tún ń wọlé sápò, s. Renda adicional. 
Fọ́ọ̀mù owó orí, s. Formulário de imposto. Àpẹẹrẹ àwọn tó ṣe tààràtà ni owó orí téèyàn ń san lórí iye tó ń wọlé fún un, owó orí táwọn iléeṣẹ́ máa ń san àti owó orí lórí nǹkan ìní - O imposto de renda de pessoas físicas, de pessoas jurídicas e os impostos sobre imóveis são exemplos de tributos diretos.
Owó tó ń wọlé fún ìdílé, s. Renda familiar. Owó tó ń wọlé fún ọ̀pọ̀ ìdílé lónìí ti fi ìlọ́po mẹ́ta ju iye tó ń wọlé fún àwọn ìdílé ní àádọ́ta ọdún sẹ́yìn - A renda da família mediana no mundo é três vezes maior hoje do que há 50 anos.
Owó orí ìjọba ìpínlẹ̀, s. Imposto de renda estadual.
Owó tó ń wọlé látinú tẹ́tẹ́ títa lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, s. Renda do jogo por computador, renda de jogos de azar na internet. Lọ́dún 2001, wọ́n ti ju ẹgbẹ̀fà [1,200] lọ, ọdọọdún sì ni owó tó ń wọlé látinú tẹ́tẹ́ títa lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ń fi ìlọ́po méjì ga sí i - Em 2001, mais de 1.200, e a renda do jogo por computador dobra a cada ano.
Ti lọ, adj. Desaparecido.
, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular.
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?.
Tìti, adv. Tremendamente, violentamente.
Títí, adv. Continuamente, constantemente.
Títí, prep. Até.
Tìtì, adv. Tremulamente, balançadamente.
Títì, adj. Trancado, que deve ser empurrado, fechado.
Títì, ọ̀nà, s. Via pública, rua, passagem.
Ti... ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - Ambos, eu e minha esposa.
Títi-àiyé, adv. Eternamente.
Títí dé, prep. Até. (referindo-se a um local ou espaço).
Títí di, prep. Até. (referindo-se a período de tempo).
Títí  láé, títí láí, adv. Perpetuamente, para sempre, definitivamente.
Títilọ, adv. Continuadamente, assim por diante.

Ń, v. Estar. Indicador de  gerúndio.
Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
L', pref. No.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.

, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
, adj. Suficiente, bastante.
, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome  e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão.
Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele.

Wọ̀, v. Ser aceitável. Entrar em casa, entrar num carro. Vestir, pôr em cima. Cair por terra, desabar,  quedar, cair neve. Nascer do sol. 
Wọlé, v. Entrar em casa.
Wọléwọ̀de, v. Entrar e sair, ajudar em casa. 
Wọlẹ̀, v. Perfurar o chão.
Wọ́lẹ̀, v. Arrastar no chão.
Wọ̀létí, v. Entender, prestar atenção.
Wọ̀lójú, v. Seduzir, atrair.
Wọ̀lójú, v. Desobedecer.
Wọlọ, v. Entrar e seguir.
Wọ́lọ, v. Arrastar.
Wọ̀lọ́rùn, v.Empurrar para baixo, como um fardo pesado.
Wọ́lulẹ̀, v. Puxar, arrastar.
Wọmi, v. Entrar na água.
Wọmiwọmi, s. Mergulhador.
Wọ̀láṣọ, v. Vestir uma roupa, cobrir-se com uma roupa.
Wọ̀lára, v. Afetar, atingir.
Wọ̀ọ̀kùn, v. Nascer da lua.
Wọ́kọwọ̀kọ, wọ́kuwọ̀ku, adj. e adv. Zigue-zague.
Wọ́kọ, v. Procurar marido.
Wọkọ̀, v. Entrar em um barco, embarcar.
Wọ́káakiri, v. Arrastar ao redor de.
Wọ́jùnù, v. Atirar longe, arremassar.
Wọ́jọ, wọ́jọpọ̀, v. Reunir pessoas.
Lóṣooṣù, lóṣù, adv. Mensalmente, todos os meses.
Ti oṣù, adj. Mensal.
Ìpíndọ́gba àwọn tá à ń kọ́ lẹ́kọ̀ọ́ Bíbélì lóṣooṣù, s. Média mensal de estudos bíblicos.
Oṣù, s. Mês.
Funfun, adj. Branco.
Fún, prep. Para, em nome de (indica uma intenção pretendida para alguém).
Fún, v. Dar. Espremer, apertar, extrair. Espalhar, desperdiçar, empurrar para os outros. Espirrar, assoar.
Fun, v. Ser branco. Soprar, ventar.
Àwọn, wọ́n, pron. Eles elas. Indicador de plural.
Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.
Wọn, pron. poss. Deles, delas.
Ìdílé, s. Família, clâ, descendentes de um ancestral familiar da mlinhagem masculina. 
Ẹbí, s. Família, relações consanguíneas.
Orílẹ̀, s. Nome que denota um grupo de origem ou clã.
Ará, s. Parente, habitante de um lugar, um conhecido, irmandade.
Ilẹ̀, s. Terra, solo, chão.
Ilẹ̀ Bràsíl, Bràsíl, s. Brasil, Pindorama.
Orílẹ̀-èdè Olómìnira Aparapọ̀ ilẹ̀ Bràsíl, s. República Federativa do Brasil.
Orílẹ̀-èdè, s. Nação, país.
Orílẹ̀, s. Grupo de origem ou clã.
Èdè, s. Língua, idioma, dialeto, linguagem.
Olómìnira, adj. Independente.
Àpapọ̀, s. Soma, total, combinação, ato de unir, de juntar
Aparapọ̀, adj. Federativa.

Ọmọorílẹ̀-èdè Bràsíl, ọmọ ilẹ̀ Bràsíl, ọmọkùnrin ilẹ̀ Bràsíl, s. Brasileiro.
Ọmọkùnrin ilẹ̀ Bràsíl, s. Brasileiro do sexo masculino.
Ọmọbìnrin ilẹ̀ Bràsíl, s. Brasileira.
Ní ti Bràsíl, ti orílẹ̀ èdè Bràsíl, adj. Brasileiro.


Nenhum comentário:

Postar um comentário