sábado, 21 de abril de 2018

Refugiados europeus

Àwọn ará Yúróòpù ń sá lọ sí Àríwá Ilẹ̀ Áfíríkà ní Ogun Àgbáyé Ẹlẹ́ẹ̀kejì.
Europeus fugindo para o norte de África na Segunda Guerra Mundial.



A imagem pode conter: céu, atividades ao ar livre e água



Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).


Àwọn, wọ́n - Eles, elas. É também usado como partícula para formar o plural do substantivo; nente caso, é posicionado antes do substantivo.
Wọn - A eles, a elas.
Wọn - Deles, delas.
Àwọn orílẹ̀-èdè nílẹ̀ Yúróòpù, s. Países da Europa, nações européias.
Owó yúrò, s. Euro.
Òwò, s. Comércio, negócio. Ẹ̀yìn náà ló wá kan ìròyìn nípa ìlera (ìyẹn lé ní ìpín mẹ́wàá), ìròyìn nípa ìjọba (ìyẹn jẹ́ nǹkan bí ìpín mẹ́sàn-án), àti ìròyìn nípa ètò ọrọ̀ ajé (ìyẹn jẹ́ ìpín mẹ́jọ ààbọ̀) - A seguir, vêm notícias sobre saúde (10,1%), assuntos de governo (8,7%) e economia (8,5%).
Owó, s. Dinheiro, moeda.
Pápákọ̀ òfuurufú nílẹ̀ Yúróòpù, s. Aeroporto na Europa.
Àwọn ará Yúróòpù, s. Europeus. 
Olùwá-ibi-ìsádi, s. Refugiado. Níkẹyìn, ó lọ sí Yúróòpù bí olùwá-ibi-ìsádi - Por fim, ele viajou para a Europa como refugiado.
Ogun Àgbáyé Ẹlẹ́ẹ̀kejì, Ogun Àgbáyé Kejì, s. Segunda Guerra Mundial. 
Ogun Abẹ́lé, s. Guerra civil.
Ogun, s. Guerra.
Ogun Àgbáyé, s. Gerra mundial.
Ogun Àgbáyé Kìíní, s. Primeira guerra mundial.
Ìjídìde, s. Revolução.

Ń, v. Estar. Indicador de  gerúndio.
Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
L', pref. No.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.

, prep. Para, em direção a. Indica movimento direcional.
, adv. Exatamente, indica uma situação exata e pontual.
, adv. Usado no fim de uma frase afirmativa a fim de indicar adição um pouco mais da conta. Mo fẹ́ jẹun sí - Eu quero comer mais.
, part. Usada entre duas palavras repetidas para dar o sentido de lá e cá. Ìlúsílú - de cidade em cidade.
, v. Forma negativa do verbo wà (existir, haver, estar). É precedido por kò. Kò sí ewu - Não há perigo.

, v. Descolorir, desbotar. Verbo com sentido de descer, descambar, e usado em certas composições. Ara rẹ̀  silẹ̀ - O corpo dele esfriou (depois da febre). Ó sì í délẹ̀ - Ele destruiu isto.
Sì, ṣì, adv. pré.v. Ainda, além disso. Má sìlọ - Não vá ainda.
Sii, adv. Por algum tempo.
Síi, adv. Mais do que, aumentar. Usado como complemento de verbo. Owó mi wú síi - Meu dinheiro aumentou mais do que antes. 
Sìì, adv. Vagarosamente, forçadamente. Ó nrìn sìì - Ele correu vagarosamente.

Àríwá Áfíríkà, Àríwá Ilẹ̀ Áfíríkà, s. Norte da África. 
Àgbáyé, s. Mundo, universo, cosmo. 
Àdánidá, s. Natureza.
Ayé, gbogbo ẹ̀dá, àgbáyé, s. Universo.
Ayé, àiyé, s. Mundo, planeta.
Ilẹ̀-ayé, ayé, ilé-ayé, s. Terra (planeta terra).
Plánẹ̀tì ilẹ̀-ayé, s. Planeta terra.
Àwòrán ẹlẹya mẹ́ta, s. Holograma.
Àgbáyé ti àwòrán ẹlẹya mẹ́ta, s. Universo holográfico.

Ìpẹ̀kun, s. Fim, limite, término
Ìpẹ̀kun ìhà àríwá Amẹ́ríkà ti Gúúsù, s. Na ponta norte da América do Sul.
Ilẹ̀ Guajira, s. Guajira é o departamento mais setentrional da Colômbia, situado na península de mesmo nome e banhado pelo Mar do Caribe ao norte e a oeste. A leste faz fronteira com a Venezuela, ao sul faz fronteira com o departamento de Cesar e a sudoeste com o de Magdalena.
Àríwá ìwọ̀ oòrùn orílẹ̀-èdè Fẹnẹsúélà, s. Norte oeste da Venezuela, norte ocidental Venezuela.
Ilẹ̀, s. Terra, chão, solo.
Níhà, adj. e prep. No lado de, para.
Àríwá, s. Norte.
Amẹ́ríkà ti Gúúsù, s. América do Sul.

Ogun Abẹ́lé, s. Guerra civil.
Ogun, s. Guerra.
Ogun Àgbáyé, s. Gerra mundial.
Ogun Àgbáyé Kìíní, s. Primeira guerra mundial.
Ogun Àgbáyé Ẹlẹ́ẹ̀kejì, Ogun Àgbáyé Kejì, s. Segunda guerra mundial.
Ìjídìde, s. Revolução.

Áfríkà, Áfíríkà, s. África.
O, ò, pref. Adicionado ao verbo para formar substantivos que indicam alguém que faz.
O, òo, part. adv. 1. Forma frases exlamativas para ênfase. Ó ti dé o! - Ele já chegou! 2. A forma òo é usada para responder a uma saudação, caso não exista outra estabelecida, ou para concordância diante de uma outra expressão. Ẹ káalẹ́ o - Boa-noite; Òo (respondendo).

Òun, ó, pron. pess. Ele, ela.
O, pron. pess. Você 
, pron. Você. É usado dessa forma depois de verbo ou preposição.
, pref. Adicionado ao verbo para formar substantivos que indicam alguém que faz. Ọdẹ (caçador) e dẹ (caçar).
Ọ, ọ́, pron. da 3ª pessoa do singular representado pela repetição da vogal final do verbo de uma sílaba ( caso objetivo 3ª pessoa). Ó ṣọ́ - Ele vigiou, Ó ṣọ́ ọ - Ele a vigiou.
Ọ, ẹ, pron. oblíquo. Você.

Kò, ò, adv. Não. Faz a negativa dos verbos regulares. 
Ìkan, ọ̀kan, num.  Um.
Mení, num. Total de um.
Kan, num. e art. Um, uma. 
Kan, v. Tornar azedo.
Kan, adj. Amargo, ácido, azedo. Longe, ao largo.
Kejì, num. Dois, segundo. Numa série, indica a posição correspondente ao número dois. Ọjọ́ kejìọ̀sẹ̀ - Segundo dia da semana.
Ní Ìbámu, prep. De acordo com, conforme, segundo.
Nígbà wo, adv. Quando.
Nígbà náà, adv. Então, às vezes.
Nígbà tí, adv. Quando, enquanto, no tempo que. 
Nígbàmíràn, nígbàni, adv. Algumas vezes, num tempo, em outros tempos.
Ní ẹ̀ẹ̀mẹtẹ̀ẹ̀ta, lẹ́ẹ̀mẹ́ta, nígbà mẹ́ta, adv. Três vezes.
Lẹ́ẹ̀kan, adv. Uma vez.
Lẹ́ẹ̀méjì, adv. Duas vezes. 
Lẹ́ẹ̀mẹ́rin, adv. Quato vezes.
Níméjìméjì, adv. Duplamente, de dois em dois, dois de cada vez.
Lẹ́ẹ̀méje, adv. Sete vezes.
Lẹ́ẹ̀kọ̀ọ̀kan, adv. De vez em quando, uma vez em muitas.
Nípa, nípasẹ̀, adv. Sobre, acerca de, concernente a.
Kọjá, prep. Sobre, além de. 
Ní orí, lórí, lérí, prep. Sobre, em cima de, cerca de, acerca de, a respeito de. 
Lórísórí, prep. Em, por, ao. sobre. 
Sórí, prep. Para cima de. 
Nípati, prep. Conforme. 
Lókè, ní òkè, prep. Acima, no alto de.

Lọ́wọ́lọ́wọ́, adv. No tempo presente, recentemente.

Kóòdù, s. Código.
Òfin, s. Lei, estatutos.
Ará, s. Parente, habitante de um lugar, um conhecido, irmandade. Orílẹ̀-èdè Olómìnira àwọn Ará ilẹ̀ Ṣáínà - República Popular da China.
Ìwọ̀ Oòrùn Yúróòpù, Apáìwọ̀òrùn Yúróòpù, s. Europa Ocidental.
Ìlà Oòrùn Yúróòpù, Apáìlàoòrùn Yúróòpù, s. Europa Oriental. 
Ìwọ̀ Oòrùn, s. Oeste, Ocidente.
Ìlà Oòrùn, s. Leste, Oriente.
Yúróòpù, s. Europa.
Lọ, v. Ir.
Kúrò, v. Afastar-se, mover-se para, distanciar-se. A forma ní é normalmente usada após verbos que denotam mudança de uma posição. 
Bèèrè láti lọ kúrò, v. Pedir para sair.
, v. Arejar, secar ao sol. Correr, fugir de
, adv Justamente, simplesmente.
, s Senhor
, v Apontar, direcionar Dar remédio de acordo com instruções médicas. Escolher. Elogiar. Fazer algo para suportar, para resistir.
Sáá, adv. Continuamente.
Sáà, adv. pré-v. Por um instante, apenas, certamentePrecede a forma imperativa.
Sáà, s. Tempo, período, intervalo.





Nenhum comentário:

Postar um comentário