terça-feira, 15 de janeiro de 2019

Racismo ao contrário

Nípa àbá èrò orí náà ti ẹ̀mí kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà sáwọn aláwọ̀ funfun.
Sobre a teoria do racismo ao contrário.

Carlos Moore
A imagem pode conter: 1 pessoa, texto




.

Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).


Nípa, nípasẹ̀, adv. Sobre, acerca de, concernente a.
Kọjá, prep. Sobre, além de. 
Ní orí, lórí, lérí, prep. Sobre, em cima de, cerca de, acerca de, a respeito de. 
Lórísórí, prep. Em, por, ao. sobre. 
Sórí, prep. Para cima de. 
Nípati, prep. Conforme. 
Lókè, ní òkè, prep. Acima, no alto de.

Iyè inú, iyè, ìro, s. Ideia.
Ṣàṣàrò, v.  Matutar, raciocinar, discorrer, cuidar, cogitar, cismar, ruminar, considerar, ponderar, pensar.
, v. Pensar, raciocinar, imaginar, conceber, meditar. Relatar, contar, reclamar, queixar-se. Preparar, mexer. Vagar no sentido de arejar a cabeça.

Onírúuru nǹkan, s. Uma variedade de coisas, várias coisas.
Onírúurú, adj. Vários, diferentes.
Ọ̀pọ̀lọpọ̀, adj. Numeroso, abundante.
Púpọ̀, adj. Muito.
Púpọ̀-púpọ̀, adv. Abundantemente.
Ìyípàdà, s. Virada, conversão, mudança
Àwọn òkodoro òtítọ́, s. Os fatos. Ńṣe ni wọ́n lú àwọn òkodoro òtítọ́ mọ́ àbá lásánlàsàn - Misturam-se fatos com teorias.
Ẹ̀kọ́ ẹfolúṣọ̀n, s. Teoria da Evolução.
Ẹ̀kọ́, s. Ensino, aula, educação, instrução, teoria.
Àbá, s. Sugestão, moção, proposta, deliberação, teoria.
Àbá èrò orí, èrò ìjìnlẹ̀, s. Teoria.
Náà, pron. dem. Aquele, aquela, aquilo.
Náà, art. O, a, os, as. 
Náà, adv. e conj. pré-v. Também, o mesmo.

Ìwà, s. Comportamento, conduta. 
Ìṣẹlẹ́yàmẹ̀yà, ẹlẹyamẹya, ẹ̀mí kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà,  ìwà kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà, s. Racismo.
Aláìfẹ́irúẹ̀dáọmọẹnìkéjì, s. Racista.
Tó wà láàárín àwọn ẹ̀yà, kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà, adj. Racial. 
Ìkóríra, ìkórìíra, s. Ódio.
Ìṣojúsàájú, s. Parcialidade, favoritismo, xenofobia.
Àìfẹ́ rí àjèjì sójú, s. Xenofobia.
Ìkórìíra tó wà láàárín àwọn ẹ̀yà, s. Ódio racial. 
Ìṣòro kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà, s. Tensão racial.
Híhùwà ipá, s. Violência.
Ìwà ipá, s. Violência. Kí ló ń fa ìwà ipá yìí? - O que causa essa violência?

Kàkà, adv. Em vez de, no lugar de.
Bẹ́ẹ̀, adv. Assim, desta maneira. Tá a bà ṣe bẹ́ẹ̀, nípa ṣíṣe bẹ́ẹ̀, bí mo bá ṣe bẹ́ẹ̀, lọ́nà yẹn - Agindo assim.
Tó máa ń yí ìlànà padà, adj. Que mudou o regulamento.
Ti lọ, adj. Desaparecido.
, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular.
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?.
Tìti, adv. Tremendamente, violentamente.
Títí, adv. Continuamente, constantemente.
Títí, prep. Até.
Tìtì, adv. Tremulamente, balançadamente.
Títì, adj. Trancado, que deve ser empurrado, fechado.
Títì, ọ̀nà, s. Via pública, rua, passagem.
Ti... ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - Ambos, eu e minha esposa.
Títi-àiyé, adv. Eternamente.
Títí dé, prep. Até. (referindo-se a um local ou espaço).
Títí di, prep. Até. (referindo-se a período de tempo).
Títí  láé, títí láí, adv. Perpetuamente, para sempre, definitivamente.
Títilọ, adv. Continuadamente, assim por diante.

, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
, adj. Suficiente, bastante.
, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome  e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão.

Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele.

, v. Vir. Procurar por, buscar, vasculhar. Tremer de nervoso. Dividir, partir em pequenos pedaços.
, v. Ser, haver, existir, estar.
, V. Cavar. Remar, dirigir. Abraçar, prender, apertar . Monopolizar.
, àwa, pron. pess. Você.
Wa, pron. oblíquo. Nos, conosco. Possui função reflexiva e é posicionado depois de verbo e preposição.
Wa, pron. poss. Nosso, nossa.

Lápá, Adv. Do lado de, na direção de.
Òdì kejì, s. O oposto.
Tó wà lápá òdì kejì, adj. Que existe no lado oposto.   
Ẹ̀mí kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà sáwọn adúláwọ̀, s. Racismo contra negros.
Ẹ̀mí kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà sáwọn aláwọ̀ funfun, s. Racismo contra brancos.
Bẹ̀rẹ̀ sí, v.  Iniciar a, começar a. Tẹ́túlọ́sì bẹ̀rẹ̀ sí fẹ̀sùn kàn án - Tértulo começou a acusá-lo.
, prep. Para, em direção a. Indica movimento direcional.
, adv. Exatamente, indica uma situação exata e pontual.
, adv. Usado no fim de uma frase afirmativa a fim de indicar adição um pouco mais da conta. Mo fẹ́ jẹun sí - Eu quero comer mais.
, part. Usada entre duas palavras repetidas para dar o sentido de lá e cá. Ìlúsílú - de cidade em cidade.
, v. Forma negativa do verbo wà (existir, haver, estar). É precedido por kò. Kò sí ewu - Não há perigo.

, v. Descolorir, desbotar. Verbo com sentido de descer, descambar, e usado em certas composições. Ara rẹ̀  silẹ̀ - O corpo dele esfriou (depois da febre). Ó sì í délẹ̀ - Ele destruiu isto.
Sì, ṣì, adv. pré.v. Ainda, além disso. Má sìlọ - Não vá ainda.
Sii, adv. Por algum tempo.
Síi, adv. Mais do que, aumentar. Usado como complemento de verbo. Owó mi wú síi - Meu dinheiro aumentou mais do que antes. 
Sìì, adv. Vagarosamente, forçadamente. Ó nrìn sìì - Ele correu vagarosamente.
Kò sí, v. Forma negativa do verbo wà (estar, existir, haver). Kò sí owó kò sí orò - sem dinheiro não há obrigação.

Àwọn, wọ́n, pron. pess. Eles, elas. Indicador de plural.
Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.
Wọn, pron. poss. Deles, delas.

Òyìnbó, aláwọ̀funfun, ènìyàn aláwọ̀ funfun, òyìbó, òìbó, s. Branco, europeu.
Funfun, adj. Branco.
Ẹlẹ́yàpúpọ̀, s. Mestiço, pardo.
Adúláwọ̀, s. Pessoa negra, africano.

Àwọn gbólóhùn (frases)


Kàkà bẹ́ẹ̀ - Pelo contrário, ao contrário.
Àmọ́ ọ̀ràn ò rí bẹ́ẹ̀ - Mas esse não é o caso, mas não é o caso.
Ní ìyàtọ̀ pátápátá síyẹn - Isso é bem diferente, ao contrário disso, em contraste.
Ní ìyàtọ̀ pátápátá sí - Ao contrário de.
Èmi kò yí padà sí òdì-kejì - Não me virei na direção oposta.
Èrò tó ta ko èrò yìí -  Oposição a este ponto de vista.






Nenhum comentário:

Postar um comentário