quinta-feira, 26 de junho de 2025

Uma nuvem de álcool maior que o Sistema Solar pode ser um paraíso para os bêbados.

 Ìkùukùu ọlọ́tí tó tóbi ju Sístẹ̀mù Òrùn lọ lè jẹ́ párádísè kan fún àwọn ọ̀mùtí. 

Uma nuvem de álcool maior que o Sistema Solar pode ser um paraíso para os bêbados.


Cientistas fizeram uma descoberta curiosa (e muito interessante) no centro da Via Láctea. De acordo com astrônomos do Instituto Max Planck de Astronomia, na Alemanha, há grande agrupamentos de moléculas de álcool no centro da Via Láctea. 

Tó o bá fẹ́ ìsọfúnni síwájú sí i - Se você precisar de mais informações:

https://www.metropoles.com/mundo/ciencia-e-tecnologia-int/cientistas-encontram-grande-nuvem-de-alcool-no-centro-da-via-lactea

https://phys.org/news/2014-09-alcohol-clouds-space.html#google_vignette


Ọ̀wọ́ ọ̀rọ̀ tó wà nínú èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa lò, àkójọ ọ̀rọ̀ tí ò ń lò lójoojúmọ́, àwọn àkànlò ọ̀rọ̀, àwọn àkànlò èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa ń sọ (vocabulário).

Nwọ́n, pron. pess. Eles, elas. Expressa uma ação que não é creditada a nenhuma pessoa em particular.

Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. É também usado como partícula para formar o plural do substantivo; neste caso, é posicionado antes do substantivo.

Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.

Wọn, pron. poss. Deles, delas.

Ìkùukùu ọlọ́tí, s. Nuvem de álcool.

Tó tóbi ju Sístẹ̀mù Òrùn lọ, adj. Maior que o Sistema solar.

, v. aux. Poder físico ou intelectual. Mo lè gun ẹṣin - Eu posso montar a cavalo. 

Tendência para uma ocorrência. Dever, precisar. O lè máa ronú pé ẹni pípé ni - Você poderá até acreditar que ele ou ela seja a perfeição em pessoa. “Bí ọmọbìnrin kan bá lè bọ̀wọ̀ fún mi, á jẹ́ pé kò ní ṣòro fún un láti nífẹ̀ẹ́ mi nìyẹn.”—Mark - “Se uma moça é capaz de me respeitar, com certeza é capaz de me amar.” — Mark.
Le, v. Ser difícil, ser árduo. Ser forte, sólido, capaz, poderoso.
, v. Surgir como a lua, aparecer num lugar. Estar em cima, empilhar. Seguir em frente, seguir para longe, correr atrás. Ser mais do que necessário, exceder. Procurar, caçar. Expelir, expulsar, mandar sair. Aumentar.
, prep. Após, depois.
Jẹ, v. Comer, consumir alimento. Ser devedor. Ganhar na loteria, ganhar dinheiro, vencer. Ascender a um título, a um cargo.. Experimentar algo agradável ou desagradável.
Jẹ́, v. Ser. Concordar, permitir, admitir, arriscar-se a um empreendimento. Ser feito de, envolver. Responder, replicar. Chamar-se. ser chamado.
Jẹ̀, v. Jogar algo ao redor. Pastar.
Párádísè kan fún àwọn ọ̀mùtí, s. Um paraíso para os bêbados. 

Tó ti lọ, adj. Que já foi.

Tó ti sọnù, adj. Desaparecido, perdido.

, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular.
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?.
Tìti, adv. Tremendamente, violentamente.
Títí, adv. Continuamente, constantemente.
Títí, prep. Até.
Tìtì, adv. Tremulamente, balançadamente.
Títì, adj. Trancado, que deve ser empurrado, fechado.
Títì, ọ̀nà, s. Via pública, rua, passagem.
Ti... ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - Ambos, eu e minha esposa.
Títi-àiyé, adv. Eternamente.
Títí dé, prep. Até. (referindo-se a um local ou espaço).
Títí di, prep. Até. (referindo-se a período de tempo).
Títí  láé, títí láí, adv. Perpetuamente, para sempre, definitivamente.
Títilọ, adv. Continuadamente, assim por diante.
, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
, adj. Suficiente, bastante.
, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome  e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão.

Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele.

Tó wà nínú, adj. Que está dentro.
Tóbi, ńlá, adj. Grande.
Tóbi, v. Ser grande.
Pọ̀, adj. Cheio, farto, barato, comum, grande.
Gbórín, v. Ser grande, largo, amplo.
Gàgàgúgú, adj. Muito grande, pesado.
Gajù, gajùlọ̀, adj. Mais do que. Grau comparativo e superlativo de ser alto.
Gàgàrà, gagara, adj. Alto, comprido (não é usado para pessoas).
Ẹni gíga jù lọ, s. Supremo.
Kéré jú, v. Ser muito pequeno, menor.
Kéré júl, adj. Muito menor.
Gbéga, s. Promover,  erguer, exaltar.
Gbé, v. Carregar, levantar, erguer, morar, viver.
, v. Atirar, arremessar, lançar, descartar. Exceder, passar a frente, ser superior a. Entregar-se, render-se, libertar-se.
Ju, v. Ser bichado, ser gasto, ser desgastado.
, v. Ser fácil.
Jù, jùl, adj. comp. Mais do que, excessivo, demais.
Ga, v. Ser alto. Promover, exaltar.
, v. Abrir algo tendo que fazer pressão sobre. Enganar, fraudar. Deitar-se.
, v. Estar cansado.
Gàá, s. Lugar onde guardam os bois, estábulo.
Sístẹ̀mù Òrùn, s. Sistema solar.
Párádísè, s. Paraíso.
Àwọn akéde kan, s. Alguns publicadores. 
Kàn án mọ́gi!, v. imper. Crucifica-o!, Para a estaca com ele!  Bẹ̀rẹ̀ sí fẹ̀sùn kàn án - Começou a acusá-lo.
Ìkan, ọ̀kan, num.  Um.
Kan, v. Tornar azedo.
Kan, adj. Amargo, ácido, azedo. Longe, ao largo.
Kan, num. e art. Um, uma.
Kàn, adv. pré. v. Somente, simplesmente.
Kàn, v. Atingir, tocar, alcançar. Pregar com um martelo. Bater na porta, bater com a cabeça como um carneiro. Girar, retornar, fazer um rodízio. Referir-se a, aludir, recorrer. Devolver, interessar alguém.
Kán, v. Pingar, gotejar ( a chuva ou qualquer líquido). Quebrar, partir, estalar algo sólido.
Mọ́gi, s. Estaca. 
Fún, prep. Para, em nome de (indica uma intenção pretendida para alguém).
Fún, v. Dar. Espremer, apertar, extrair. Espalhar, desperdiçar, empurrar para os outros. Espirrar, assoar.
Fun, v. Ser branco. Soprar, ventar.
Láti, prep. Para. Usada antes de verbo no infinitivo. 
Láti dé, prep. Indica de um lugar para o outro. Láti Ẹ̀kọ́ dé Ìbàdàn - De Ekó para Ibadam.
Láti di, prep. Indica de um período para outo. 
Láti, prep. De, desde. É usada depois de um verbo com sílaba dupla e se for seguida de outro verbo. Para verbo de uma sílaba, é opcional.  Èmi kò fẹ́ràn láti jẹ níkàn - Eu não gosto de comer sozinho. Alguma vezes é colocada antes do verbo para expressar propósito. Ó dé lát'àná - Ela chegou desde ontem. Em outros casos, é usada para indicar direção. Ó dé láti ọjà- Ela chegou do mercado.
Àwọn ọ̀mùtí, s. Bêbados. 

quarta-feira, 25 de junho de 2025

Divindade das montanhas

 Nípasẹ̀ àdúrà, a ń fi ọpẹ́ àti ìyìn fún Òrìṣà Òkè tó ń dáàbò bo ètò àwọn ohun ìjà runlérùnnà ilẹ̀ Ìránì fún ire Aráyé.

Através da oração, agradecemos e louvamos o Neter das Montanhas que protege o programa de armas nucleares do Irã para o bem da humanidade.

Tó o bá fẹ́ ìsọfúnni síwájú sí i - Se você precisar de mais informações:

https://oglobo.globo.com/mundo/noticia/2025/06/24/inteligencia-dos-eua-aponta-que-ataques-nao-destruiram-programa-nuclear-do-ira-diz-jornal.ghtml


Ọ̀wọ́ ọ̀rọ̀ tó wà nínú èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa lò, àkójọ ọ̀rọ̀ tí ò ń lò lójoojúmọ́, àwọn àkànlò ọ̀rọ̀, àwọn àkànlò èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa ń sọ (vocabulário).

Nwọ́n, pron. pess. Eles, elas. Expressa uma ação que não é creditada a nenhuma pessoa em particular.

Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. É também usado como partícula para formar o plural do substantivo; neste caso, é posicionado antes do substantivo.

Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.

Wọn, pron. poss. Deles, delas.

Nípasẹ̀, nípa, adv. sobre, acerca de, concernente a, por meio de, através de. 

Gbígbàdúrà, àdúrà, s. Oração, súplica.

Èmi, mo, mi, n, ng, pron. pess. Eu.
Ìwọ, o, pron. pess. Você.
Òun, ó, pron. pess. Ele, ela.
Àwa, a, pron. pess. Nós.

Ẹ̀yin, , pron. pess. Vocês.

A, àwa, pron. pess. Nós.
A, pref. Adicionado ao verbo para formar substantivos, geralmente concretos, com algumas exceões, Ta- queimar; ata - pimenta.
A, pref. Para dar forma equivalente a Ẹni tí - a pessoa que, aquele que. Em provérbios, poesias e enigmas etc., é impessoal e tem sentido de pessoa, na forma passiva.
Á, part. v.  Forma alternativa para fazer o tempo futuro dos verbos. Á (com significado de ir). Mà á jẹ ẹ̀bà - Eu vou comer pirão de mandioca.
A, á, pron. da terceira pessoa do singular, representado pela repetição da vogal final do verbo. Os demais pronomes possuem formas definidas. Este procedimento é conhecido como o caso objetivo da 3ª pessoa. Ó bá - Ele ajudou; Ó bá a - Ele a ajudou.
Kò, ò, adv. Não. Faz a negativa dos verbos regulares. Rírí ìbùkún Ọlọ́run gbà kò ṣàìsinmi lórí àwọn ipò kan - A bênção de Deus não é incondicional.
Ó, pron. pess. Ele, ela.
O, pron. pess. Você. 
, pron. Você. É usado dessa forma depois de verbo ou preposição.
O, ò, pref. Adicionado ao verbo para formar substantivos que indicam alguém que faz.
O, òo, part. adv. 1. Forma frases exclamativas para ênfase. Ó ti dé o! - Ele já chegou! 2. A forma òo é usada para responder a uma saudação, caso não exista outra estabelecida, ou para concordância diante de uma outra expressão. Ẹ káalẹ́ o - Boa-noite; Òo (respondendo).
Ń, v. Estar. Indicador de  gerúndio.
Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
L', pref. No.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.
Fi, part. Usada como verbo simples, como parte de um verbo composto e para ênfase na composição de frases. Díẹ̀díẹ̀ ni ọjà fi nkún - Pouco a pouco o mercado encheu.
Fi, v. 1. Pôr, colocar. É muito usado na composição de frases. 2. Usar, tomar, pegar para fazer. 3. Dar, oferecer. 4. Deixar de lado, desistir, abandonar. 5. Secar alguma coisa expondo-a ao calor.
Fi, prep. Com, para. Antecede os substantivos que indicam o uso de instrumentos, meios e ingredientes materiais. Ó fi òkúta fọ́ dígí - Ele quebrou o espelho com uma pedra.
, v. Balançar, oscilar, ser instável, rodopiar. Ó fì apá mi - Ele balançou meu braço.
, v. Levar para fazer.
Ọpẹ́, s. Gratidão.
, ( conj. pré-v.). E, além disso, também. Liga sentenças, porém, não liga substantivos; nesse caso, usar " àti". É posicionado depois do sujeito e antes do verbo.
Ti, àti, conj. E.
Àti, Conj. E. Usada entre dois nomes, mas não liga verbos. 
Pẹ̀lú, conj. E. Liga substantivos, mas não liga verbos.
Òun, on, Conj. E. Geralmente usada com nomes de pessoas. Òjó on Àjàdí - Ojô e Ajadi.
Orin-ìyìn, s. Hino.
Orin-ìyìn Onítọmọorílẹ̀-èdè Bràsíl, s. Hino nacional brasileiro.
Torílẹ̀-èdè, adj. Nacional.
Orin, s. Cântico, uma cantiga.
Ìyìn, yínyìn, s. Louvor, apreço.
Orílẹ̀-èdè, s. Nação, país.
Orílẹ̀, s. Grupo de origem ou clã.
Èdè, s. Língua, idioma, dialeto, linguagem.
Fún, prep. Para, em nome de (indica uma intenção pretendida para alguém).
Fún, v. Dar. Espremer, apertar, extrair. Espalhar, desperdiçar, empurrar para os outros. Espirrar, assoar.
Fun, v. Ser branco. Soprar, ventar.
Láti, prep. Para. Usada antes de verbo no infinitivo. 
Láti dé, prep. Indica de um lugar para o outro. Láti Ẹ̀kọ́ dé Ìbàdàn - De Ekó para Ibadam.
Láti di, prep. Indica de um período para outo. 
Láti, prep. De, desde. É usada depois de um verbo com sílaba dupla e se for seguida de outro verbo. Para verbo de uma sílaba, é opcional.  Èmi kò fẹ́ràn láti jẹ níkàn - Eu não gosto de comer sozinho. Alguma vezes é colocada antes do verbo para expressar propósito. Ó dé lát'àná - Ela chegou desde ontem. Em outros casos, é usada para indicar direção. Ó dé láti ọjà- Ela chegou do mercado.

Tó ti lọ, adj. Que já foi.

Tó ti sọnù, adj. Desaparecido, perdido.

, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular.
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?.
Tìti, adv. Tremendamente, violentamente.
Títí, adv. Continuamente, constantemente.
Títí, prep. Até.
Tìtì, adv. Tremulamente, balançadamente.
Títì, adj. Trancado, que deve ser empurrado, fechado.
Títì, ọ̀nà, s. Via pública, rua, passagem.
Ti... ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - Ambos, eu e minha esposa.
Títi-àiyé, adv. Eternamente.
Títí dé, prep. Até. (referindo-se a um local ou espaço).
Títí di, prep. Até. (referindo-se a período de tempo).
Títí  láé, títí láí, adv. Perpetuamente, para sempre, definitivamente.
Títilọ, adv. Continuadamente, assim por diante.
, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
, adj. Suficiente, bastante.
, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome  e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão.

Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele.

Tó wà nínú, adj. Que está dentro.
Ìdáàbòbò, s. Proteção.

Ibi-ààbò, ibi-àsálà, s. Refúgio, asilo. Esconderijo.

Ààbò, s. Proteção, refúgio, cobertura, defesa, segurança, escudo.

Dáàbò, v. proteger, defender, abrigar.

Dáàbòbò, v. Proteger.

Agbára okun fláàṣì, s. Potência do flash.

Ìtòlẹ́sẹẹsẹ ọ̀sẹ̀ átọ́mù, s. Programação da semana atômica

Àgbájọ Akáríayé Okun Átọ́mù, s. Agência Internacional de Energia Atômica.

Ètò àwọn ohun ìjà runlérùnnà, s. Programa de armas nucleares.

Orílẹ̀-èdè Olómìnira Onímàle ilẹ̀ Ìránì, s. República Islâmica do Irã.

Ilẹ̀ Ìránì, s. Irã, Irão.

Òkè, s. Montanha.

Òrìṣà Òkè, s. Orixá ou Neter das montanhas, principalmente na região de Abẹ́òkúta.

Ire, oore, s. Bondade, bênção, sorte. 

Aráyé, s. O gênero humano, humanidade.


Obediência à lei celestial, terrestre ou telestial

Ìgbọ́ràn sí òfin sẹ̀lẹ́stíà, tẹ̀rẹ́stríà, tàbí tẹ̀lẹ́stíà.

Obediência à lei celestial, terrestre ou telestial.

Tó o bá fẹ́ ìsọfúnni síwájú sí i - Se você precisar de mais informações:

https://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/dc-testament/dc?lang=yor

1. Ìjọba sẹ̀lẹ́stíà (Reino Celestial)

O reino celestial é o mais alto dos três graus ou reinos de glória no céu. As pessoas que herdarem esse reino habitarão na presença do Pai Celestial e de Jesus Cristo. Nas escrituras, a glória do reino celestial é comparada com a glória do sol.

2. Ìjọba tẹ̀rẹ́stríà (reino terrestre)

O reino terrestre é o grau ou reino mediano dos três graus de glória no céu. Nas escrituras, a glória do reino terrestre é comparada com a glória da lua.

3. Ìjọba tẹ̀lẹ́stíà (reino telestial)

O reino telestial é o mais baixo dos três graus ou reinos de glória no céu. As escrituras comparam a glória do reino telestial com a glória das estrelas.

Ọ̀wọ́ ọ̀rọ̀ tó wà nínú èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa lò, àkójọ ọ̀rọ̀ tí ò ń lò lójoojúmọ́, àwọn àkànlò ọ̀rọ̀, àwọn àkànlò èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa ń sọ (vocabulário).

Nwọ́n, pron. pess. Eles, elas. Expressa uma ação que não é creditada a nenhuma pessoa em particular.

Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. É também usado como partícula para formar o plural do substantivo; neste caso, é posicionado antes do substantivo.

Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.

Wọn, pron. poss. Deles, delas.

Ìgbọ́ràn, s. Obediência.

Fòpin sí, v. Terminar, acabar.

, prep. Para, em direção a. Indica movimento direcional.
, adv. Exatamente, indica uma situação exata e pontual.
, adv. Usado no fim de uma frase afirmativa a fim de indicar adição um pouco mais da conta. Mo fẹ́ jẹun sí - Eu quero comer mais.
, part. Usada entre duas palavras repetidas para dar o sentido de lá e cá. Ìlúsílú - de cidade em cidade.
, v. Forma negativa do verbo wà (existir, haver, estar). É precedido por kò. Kò sí ewu - Não há perigo.
, v. Descolorir, desbotar. Verbo com sentido de descer, descambar, e usado em certas composições. Ara rẹ̀  silẹ̀ - O corpo dele esfriou (depois da febre). Ó sì í délẹ̀ - Ele destruiu isto.
Sì, ṣì, adv. pré.v. Ainda, além disso. Má sìlọ - Não vá ainda.
Sii, adv. Por algum tempo.
Síi, adv. Mais do que, aumentar. Usado como complemento de verbo. Owó mi wú síi - Meu dinheiro aumentou mais do que antes. 
Sìì, adv. Vagarosamente, forçadamente. Ó nrìn sìì - Ele correu vagarosamente.
Kò sí, v. Forma negativa do verbo wà (estar, existir, haver). Kò sí owó kò sí orò - sem dinheiro não há obrigação.
Ìlànà, s. Regulamento, procedimento, regra.
Òfin, s. Direito, regra, lei. Àwọn ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn - Direitos humanos.
Ẹ̀tọ́ káríayé, s. Direito internacional.
Ẹ̀tọ́ olófin, s. Direito legal.
Ẹ̀tọ́ ẹ̀dá, s. Direito natural.
Àwọn ẹ̀tọ́, s. Direitos
Àṣẹ oníṣẹ́, òfin ẹ̀tọ́àwòkọ, s. Copyright, direitos autorais.
Àwọn ẹ̀tọ́-aṣàmúlò, s. Direitos de utilizador, direitos do usuário.
Àwọn ẹ̀tọ́-aṣàmúlò, s. Direitos de utilizador, direitos do usuário.
Àwọn ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn, s. Direitos humanos.
Ìjọba sẹ̀lẹ́stíà, s. Reino Celestial.
Ìjọba tẹ̀rẹ́stríà, s. Reino terrestre.
Ìjọba tẹ̀lẹ́stíà, s. Reino telestial.

Ṣùgbọ́n, àmọ́, prep. Mas, porém. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).

Àyàfi, prep. Exceto. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Àyàfi, àfi, àfibí, conj. Somente, exceto. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Àmọ́, conj. Mas, porém, contudo. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Àmọ̀bí, conj. Exceto, a não ser que. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Àbí, tàbí, conj. Ou. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Bóyá, adv. Talvez, porventura, ou...ou. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Yálà ... tàbí, yálà...àbí, conj. Ou...ou, seja...seja. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, conj. Muito mais, quanto mais, quanto menos. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).

segunda-feira, 23 de junho de 2025

Eixo do mal

  Àwọn ìjọba aláṣẹ bóofẹ́bóokọ̀ tí wọ́n jọ ní Àjọṣepọ̀ láti ṣe ibi.

Governos autoritários unidos em uma aliança para o mal.

1. Àwọn ìjọba aláṣẹ bóofẹ́bóokọ̀ tí wọ́n jọ ní Àjọṣepọ̀ (Ditatoriais Potências do Eixo do Mal). 

- Orílẹ̀-èdè Ìṣọ̀kan àwọn Ìpínlẹ̀ Amẹ́ríkà (Estados Unidos da América), Sátánì Ńlá (Grande Satã).

- Orílẹ̀-èdè Ísráẹ́lì (Estado de Israel), Sátánì Kékeré (Pequeno Satã), Aràrá Ibi (anão do mal, anãozinho do mal). 

2. Àwọn Alátìlẹ́yìn fún híhùwà ìkà tó burú jáì sọ́mọ aráyé (apoiadores dos mais hediondos crimes contra a humanidade): 

- Ilẹ̀ọba Aṣọ̀kan Brítánì Olókìkí àti Írẹ́lándì Apáàríwá (Reino Unido da Grã-Bretanha e Irlanda do Norte).

- Fránsì (França), Ilẹ̀ Faransé Olómìnira (República Francesa).

- Orílẹ̀-èdè Olómìnira Àpapọ̀ Jẹ́mánì (República Federal da Alemanha).

3. Àwọn ìwà ọ̀daràn sí ẹ̀dá èèyàn (crimes contra a humanidade): 

Ìpakúpa rẹpẹtẹ ẹ̀yà àwọn ará Palẹ́sìnì tó ń wáyé nínú Àgbègbè Gásà (holocausto em curso de palestinos na Faixa de Gaza).

- Ìkọlù tí wọ́n ṣe sí Ìránì (ataque ao Irã).


Ọ̀wọ́ ọ̀rọ̀ tó wà nínú èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa lò, àkójọ ọ̀rọ̀ tí ò ń lò lójoojúmọ́, àwọn àkànlò ọ̀rọ̀, àwọn àkànlò èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa ń sọ (vocabulário).

Nwọ́n, pron. pess. Eles, elas. Expressa uma ação que não é creditada a nenhuma pessoa em particular.

Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. É também usado como partícula para formar o plural do substantivo; neste caso, é posicionado antes do substantivo.

Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.

Wọn, pron. poss. Deles, delas.

Àwọn ìjọba aláṣẹ bóofẹ́bóokọ̀, s. Governos autoritários.

Àwọn ìjọba aláṣẹ bóofẹ́bóokọ̀ tí wọ́n jọ ní Àjọṣepọ̀, s. Ditatoriais potências do Eixo. 

Tó ti lọ, adj. Que já foi.

Tó ti sọnù, adj. Desaparecido, perdido.

, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular.
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?.
Tìti, adv. Tremendamente, violentamente.
Títí, adv. Continuamente, constantemente.
Títí, prep. Até.
Tìtì, adv. Tremulamente, balançadamente.
Títì, adj. Trancado, que deve ser empurrado, fechado.
Títì, ọ̀nà, s. Via pública, rua, passagem.
Ti... ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - Ambos, eu e minha esposa.
Títi-àiyé, adv. Eternamente.
Títí dé, prep. Até. (referindo-se a um local ou espaço).
Títí di, prep. Até. (referindo-se a período de tempo).
Títí  láé, títí láí, adv. Perpetuamente, para sempre, definitivamente.
Títilọ, adv. Continuadamente, assim por diante.
, v. Bastar, ser o bastante, ser o suficiente. Ser igual a, equivaler.
, adj. Suficiente, bastante.
, pron. rel. Que. Contração de tí ó. A partícula ó é sempre usada se tí for seguida por um verbo. Antes de pronome  e substantivo, ela não é usada. Ọkùnrin tó pè mí ẹ̀gbọ́n mi - O homem que me chamou é meu irmão.

Tó, tóó, adv. pré-v. Antes de. É antecedido por kí. Kí òun tó lọ, ó sọ̀rọ̀ pẹ̀lú mi - Antes de ele ir, eu conversei com ele.

Tó wà nínú, adj. Que está dentro.
Jọní, v. Ser sócio, ser parceiro. 
Àjọṣepọ̀, s. Parceria.
Láti, prep. Para. Usada antes de verbo no infinitivo. 
Láti dé, prep. Indica de um lugar para o outro. Láti Ẹ̀kọ́ dé Ìbàdàn - De Ekó para Ibadam.
Láti di, prep. Indica de um período para outo. 
Láti, prep. De, desde. É usada depois de um verbo com sílaba dupla e se for seguida de outro verbo. Para verbo de uma sílaba, é opcional.  Èmi kò fẹ́ràn láti jẹ níkàn - Eu não gosto de comer sozinho. Alguma vezes é colocada antes do verbo para expressar propósito. Ó dé lát'àná - Ela chegou desde ontem. Em outros casos, é usada para indicar direção. Ó dé láti ọjà- Ela chegou do mercado.
Fún, prep. Para, em nome de (indica uma intenção pretendida para alguém).
Ṣeé, v. Ser possível.
Ṣe, v. Fazer, agir, causar, desempenhar. Ser. Usado ao lado de advérbio para exibir certa aparência incomum. Imú rẹ̀ ṣe gọn-gọn - O nariz dele é pontudo. Substitui o verbo principal da frase, caso ele seja um verbo de ação. Ṣé o ti ṣe tán? - Você já terminou?
Ṣe, adv. pré-v. Definitivamente, certamente. Ṣe ni mo lọ - Certamente que eu fui.
Ṣe, part. v. Compõe a forma negativa do verbo jẹ́ (ser). Ìwọ kì í ṣe ọ̀rẹ́ mi - Você não é meu amigo. Kì í ṣe - Não ser.
Ṣe, pref. Usado com certas palavras para dar ênfase.  Má ìyọnu = Má ṣe ìyọnu - Não se aflija.
Ṣe, v. Interrog. Expressa uma forma de questão equivalente  a "por quê?". Ó ṣe jẹ́  pé o lọ  síbẹ̀? - Por quê é que você foi lá?
Ṣe, v. Usado da seguinte forma:  Ẹ ṣe é o (obrigado); Ó mà ṣe é o! (que pena!); Ẹ ṣe é púpọ̀, Ẹ ṣeun púpọ̀ (muito obrigado).
Ṣé, ǹjẹ́, part. interrog. Será que?. Inicia uma frase interrogativa quando exigem respostas sim (bẹ́ẹ̀ni, ẹ́n) ou não (bẹ́ẹ̀kọ́, rárá, ẹ́n-ẹ́n). Ṣé o mọ ọ̀nà? - Você conhece o caminho?  Rárá, èmi kò mọ̀ - Não, eu não conheço.
Ibi, s. Mal, infortúnio. Lugar, local. 
Tó wà nínú, adj. Que está dentro.

Ṣẹlẹ̀, v. Acontecer.

Wáyé, v. Acontecer, ocorrer.

Nínú, prep. Dentro, no interior de.
Inú, s. Estômago, ventre, interior, interno, no íntimo de.
Ń, v. Estar. Indicador de  gerúndio.
Ń, adv. pré-verbal. O prefixo "ń" no verbo indica não só uma ideia presente como uma ação que esteja ocorrendo, em desenvolvimento (gerúndio). Pela sua função, é equivalente ao verbo auxiliar estar em português.
L', pref. No.
L, pref. Forma modificada da palavra ní quando seguida de palavra iniciada por vogal diferente de i.
, prep. Contração da preposição ní e substantivo. Quando a vogal inicial do substantivo não é i, a consoante n da preposição se transforma em l, e a vogal i toma forma de vogal do substantivo posterior. Mas se a vogal do substantivo é i, ela é eliminada. Ní àná ( l'ánàá ). Ní ilé (ní'lé)
, part. enfática. Usada na construção de frases, quando o verbo tiver dois objetos, o segundo objeto é precedido por " ní".
, prep. No, na, em. Usada para indicar o lugar em que alguma coisa está. Indica uma posição estática.
, v. Ter, possuir, dizer.Transportar carga em um barco ou navio. Ocupar, obter, pegar.
Ni, v. Ser, é.
, pron. dem. Aquele, aquela. Requer alongamento da vogal final da palavra que o antecede somente na fala. Ex.: Fìlà ( a ) nì = aquele chapéu.

sexta-feira, 20 de junho de 2025

Condomínio Vale do Sol

 

Agbègbè ọlọ́pọ̀ ilé Àfonífojì Oòrùn.

Condomínio Vale do Sol.


Ọ̀wọ́ ọ̀rọ̀ tó wà nínú èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa lò, àkójọ ọ̀rọ̀ tí ò ń lò lójoojúmọ́, àwọn àkànlò ọ̀rọ̀, àwọn àkànlò èdè, ọ̀rọ̀ tó máa ń sọ, àkànlò èdè lọ́nà tó gún régé (vocabulário).


Nwọ́n, pron. pess. Eles, elas. Expressa uma ação que não é creditada a nenhuma pessoa em particular.

Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. É também usado como partícula para formar o plural do substantivo; neste caso, é posicionado antes do substantivo.

Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.

Wọn, pron. poss. Deles, delas.

Àdúgbò tó ní géètì tí a ń pè ní Àfonífojì Oòrùn, s. Condomínio fechado chamado Vale do Sol.

Agbègbè ọlọ́pọ̀ ilé kan tí a ń pè ní Àfonífojì Oòrùn, s. Um Condomínio chamado Vale do Sol.

Agbègbè kan táwọn tó ti fẹ̀yìn tì lẹ́nu iṣẹ́ ń gbé, s. Um condomínio fechado de aposentados, uma área onde moram aposentados

 Àwọn agbègbè ibùgbé tí ó ní ààbò híhá gádígádí, s. Áreas bem reservadas, áreas residenciais com alta segurança.

Agbègbè ọlọ́pọ̀ ilé, s. Condomínio, área residencial com várias unidades.

Àdúgbò tó ní géètì, s. Condomínio fechado.

Àfonífojì ọlọ́ràá kan tí àwọn òkè ẹlẹ́wà yí ká—àwọn kan kún fún òkúta, ewéko títutù yọ̀yọ̀ sì bo àwọn mìíràn, s. Vale de vegetação luxuriante, cercado por belas montanhas — algumas rochosas e outras cheias de vegetação.

Àfonífojì Hínómù, s. Vale de Hinom.

Àfonífojì olójú ọ̀gbàrá ti Kẹ́rítì, s. Vale da torrente de Querite.

Àfonífojì ọlọ́ràá, s.Vale fértil.

Ìsapá máa ń mérè wá, s. Vale a pena o esforço.

Níhà ìlà oòrùn Kòtò Àfonífojì Ńlá náà ní Áfíríkà, s. A leste do Grande Vale do Rift na África.

Kòtò Àfonífojì Ńlá, s. Vale da Grande Fenda.

Àfonífojì Kídírónì, s. Vale do Cédron.

Àfonífojì ibú òjìji, s. Vale da sombra tenebrosa, vale da sombra profunda.

Ọgọ́rùn-ún mẹ́rin (400) ṣékélì fàdákà, s. 400 siclos de prata. Ọgọ́rùn-ún mẹ́rin (400) ṣékélì fàdákà ni ilẹ̀ yìí jẹ́ - Esta terra vale 400 siclos de prata.

Àfonífojì Réfáímù, s. Vale de Refaim.

Àfonífojì Àwọn Ọmọ Hínómù, s. Vale dos filhos de Hinom.

Ẹnubodè àfonífojì, s. Portão do vale.

Àfonífojì Áánónì, s. Vale do Arnom.

Àfonífojì Iyọ̀, s. Vale do Sal.

Àfonífojì Éṣíkólì, s. Vale de Escol.

Àfonifojì Élà, s. Vale de Elá.

Ìṣòtítọ́ lérè, s. Vale a pena ser honesto.

Àfonífojì ìpinnu, s. Vale da decisão.

Níhà ìlà oòrùn Àfonífojì Tígírísì, s.  A leste do vale do rio Tigre, lado oriental do Vale do Tigre.

Àfonífojì Àwọn Ọba, s. Vale dos Reis.

Àfonífojì Séréédì, s. Vale de Zerede.

Àfonífojì Ákórì, s. Vale de Acor.

Àfonífojì Ìran, s. Vale da Visão.

Àfonífojì Jọ́dánì, s. Vale do Jordão.

Àárín òkè méjì, s. Entre duas monhanhas.

Igi ọsàn wẹ́wẹ́ àti igi òroǹbó, s. Limeira-da-pérsia e a laranjeira.

Ẹranko armadillo, s. Tatu. 

Àfonífojì, s. Vale.

Oòrùn, s. Sol.




terça-feira, 17 de junho de 2025

Parditude

 Ànímọ́ tàbí ipò ẹlẹ́yàpúpọ̀.

Característica ou condição de pardo. 

Ọ̀wọ́ ọ̀rọ̀ tó wà nínú èdè, àwọn ọ̀rọ̀ tó máa lò, àkójọ ọ̀rọ̀ tí ò ń lò lójoojúmọ́, àwọn àkànlò ọ̀rọ̀, àwọn àkànlò èdè, ọ̀rọ̀ tó máa ń sọ, àkànlò èdè lọ́nà tó gún régé (vocabulário).


Nwọ́n, pron. pess. Eles, elas. Expressa uma ação que não é creditada a nenhuma pessoa em particular.

Àwọn, wọ́n, pron. Eles, elas. É também usado como partícula para formar o plural do substantivo; neste caso, é posicionado antes do substantivo.

Wọn, pron. oblíquo. A eles, a elas.

Wọn, pron. poss. Deles, delas.

Ànímọ́, s. Característica.

Ìdámọ̀, s. Identidade.

Ṣùgbọ́n, àmọ́, prep. Mas, porém. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).

Àyàfi, prep. Exceto. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Àyàfi, àfi, àfibí, conj. Somente, exceto. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Àmọ́, conj. Mas, porém, contudo. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Àmọ̀bí, conj. Exceto, a não ser que. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Àbí, tàbí, conj. Ou. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Bóyá, adv. Talvez, porventura, ou...ou. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Yálà ... tàbí, yálà...àbí, conj. Ou...ou, seja...seja. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, conj. Muito mais, quanto mais, quanto menos. As palavras que revelam alternância em yorubá são as seguintes disjunções: àyàfi, àfi (exceto, somente, a menos que, a não ser que), àmọ́, ṣùgbọ́n (mas, porém), àbí, tàbí (ou), bóyá/yálà ... tàbí/àbí (querer ... ou/seja...seja/ou...ou), aḿbọ̀sì, ańbọ̀tórí, ańbèlèǹté (muito menos, muito mais, quanto menos).
Ipò, s. Cargo, posto, posição, lugar, situação.
Àwùjọ ọlọ́pọ̀ ẹ̀yà, s. Sociedade multirracial.
Ẹgbẹ́ àwọn ará tó kún fún onírúurú ẹ̀yà, s. Fraternidade multirracial.
Ẹlẹ́yàpúpọ̀, s. Pardo, multirracial, mestiço. Ìsopọ̀ṣọ̀kan tó mú ìbáradọ́gba ti ẹ̀yà wá, s. União que traz igualdade racial.
Ànímọ́ tàbí ipò aláwọ̀ dúdú, s. Característica ou condição de negro, negritude. 
Ànímọ́ tàbí ipò aláwọ̀ funfun, s. Característica ou condição de branco, branquitude.

sexta-feira, 6 de junho de 2025

Ramos da quìmica

 Àwọn ẹ̀ka kẹ́místrì (ramos da química): 

1. Kẹ́místrì onífísíksì - A físico-química: kìnẹ́tíkì kẹ́míkà (cinética química), físíksì kẹ́míkà (a física química), ẹlẹktrokẹ́místrì (eletroquímica), fẹmtokẹ́místrì (femtoquímica),  jẹokẹ́místrì (geoquímica), fọtokẹ́místrì (fotoquímica), kẹ́místrì kúántù (química quântica), kẹ́místrì ohun-adiramú (química do estado sólido), spẹ́ktróskópì (espectroscopia, espetroscopia), kẹ́místrì òdeojú (química de superfícies), tẹrmokẹ́místrì (termoquímica).

2. Kẹ́místrì ọ́rgáníkì - Química orgânica:  baokẹ́místrì (bioquímica ),  Kẹ́místrì baofísískì (biofísica química), ìpògùn akórajọtalàyè (química bio-orgânica), ọ̀rọ̀alàyè apòpọ̀ògùn (biologia química), ìpògùn oníṣògùn (química medicinal), ìpògùn aláìkórajọ (química orgânica), ìpògùn akórajọtẹ̀ṣọ́ (química organometálica), ìṣògùn (farmácia), ìpògùn akórajọ oníṣeẹ̀dá (físico-química orgânica), Kẹ́místrì pólímẹ̀r (química dos polímeros).

3. Kẹ́místrì àìníọ́rgánì - Química inorgânica: Kẹ́místrí ìsúpọ̀ (química de cluster), kẹ́místrì àìníọ́rgánì (química inorgânica), sáyẹ́nsì èròjà (ciência dos materiais), kẹ́místrì onínúkléù (química nuclear).